معرفی گیاه بابا آدم

آلوکازیا (Alocasia) که در ایران با نام رایج «بابا آدم» و در سطح جهانی به نام «گوش فیل» شناخته می شود، یک گیاه گرمسیری خیره کننده است که به طور گسترده ای به عنوان گیاه آپارتمانی پرورش داده می شود. بابا آدم به شرایط گرم و مرطوب نیاز دارد و در فصل تابستان تمایل به رشد بسیار سریعی دارد، به طوری که ممکن است هر هفته یک برگ جدید تولید کند.

این گیاه به خاطر برگ های بزرگ قلبی شکل یا پیکانی شکل خود بسیار ارزشمند است و شاخ وبرگ برخی از گونه های آن دارای رگبرگ های برجسته یا رنگ های متنوع (ابلق) هستند. اگر در خانه حیوان خانگی یا کودک خردسال دارید، بهتر است گیاه بابا آدم را در مکانی مرتفع نگه دارید، زیرا این گیاه در صورت خورده شدن برای انسان و حیوانات خانگی سمی است.

در ادامه بهترین روش ها برای مراقبت از بابا آدم آورده شده است تا گیاه شما برای سال های سال شاداب باقی بماند.

هشدار:

برخی از گونه های آلوکازیا تهاجمی (Invasive) در نظر گرفته می شوند، به ویژه در امتداد سواحل خلیج در ایالات متحده. قبل از کاشت آن ها در فضای باز، با شهرداری یا مراجع محلی خود مشورت کنید.

گل بابا ادم نماد چیست

خواص جادویی و باستانی گیاه بابا آدم شامل شفافیت ذهن، دفع انرژی های منفی، شجاعت، محافظت و پاکسازی است. این گیاه همچنین پیوندی قوی با انرژی زنانه دارد که ناشی از تأثیر ظریف سیاره ناهید (ونوس) و جوهره آرامش بخش عنصر آب در آن است.

خواص گیاه بابا آدم

بابا آدم سرشار از اینولین، پلی فنول ها و تانن ها است؛ ترکیبات فعالی که این گیاه را به گزینه ای ایده آل برای پوست های دارای لک و موهای چرب یا مستعد شوره تبدیل می کند. در محصولات آرایشی و بهداشتی، عمدتاً از ریشه بابا آدم استفاده می شود که به دلیل خاصیت تنظیم چربی (سبوم)، قدرت پاک سازی و اثرات التیام بخشی اش شناخته شده است.

مشخصات کلی گیاه

• نام رایج: بابا آدم، گوش فیل، آلوکازیا
• نام علمی: .Alocasia spp
• خانواده: شیپوریان (Araceae)
• نوع گیاه: چندساله، علفی
• اندازه بالغ: ارتفاع و عرض بین ۶۰ سانتی متر تا ۳ متر (بسته به گونه)
• نور مورد نیاز: سایه-آفتاب (نور غیرمستقیم)
• نوع خاک: با زهکشی عالی
• pH خاک: اسیدی
• زمان گلدهی: بهار و تابستان
• رنگ گل: زرد
• مناطق مقاومت (USDA): ۱۰ تا ۱۲ (مناطق گرمسیری)
• منطقه بومی: آسیا
• سمیت: سمی برای انسان و حیوانات خانگی

مراقبت از گیاه بابا آدم (Alocasia Care)

برای اینکه برگ های پهن و باشکوه گیاه بابا آدم همیشه شاداب بمانند، باید شرایط محیطی زیر را با دقت برای آن فراهم کنید:

نور

به طور کلی، هنگام نگهداری در داخل خانه، بابا آدم را نزدیک پنجره ای رو به شرق یا غرب قرار دهید که نور روشن اما غیرمستقیم دریافت کند. اگر در فضای باز است، مکانی با سایه جزئی مناسب است. شدت و مدت زمان نور به گونه گیاه بستگی دارد؛ برخی از واریته ها حتی آفتاب کامل و مستقیم را ترجیح می دهند.

خاک

بابا آدم را در مخلوط خاکی سست و با زهکشی خوب بکارید. خاک باید کمی اسیدی باشد (با pH بین ۵.۵ تا ۶.۵). از خاک گلدان استاندارد بر پایه پیت (Peat-based) یا خاک مخصوص گیاهان خانواده شیپوریان (Aroid mix) استفاده کنید.

در صورت لزوم، با اضافه کردن «پوست درخت ارکیده» یا «پرلیت» به مخلوط، زهکشی خاک را بهبود ببخشید.

آبیاری

بابا آدم ها گیاهانی رطوبت دوست (آب دوست) هستند، اما اجازه دهید چند سانتی متر رویی خاک قبل از آبیاری مجدد تقریباً خشک شود. این کار کمک می کند تا خاک به طور یکنواخت مرطوب بماند (نه غرقابی). خاک خیس و غرقابی، گیاه را مستعد عفونت های قارچی و پوسیدگی ریشه می کند.

در ماه های زمستان که گیاه در حالت خواب است، به آب کمتری نیاز دارد.

دما و رطوبت

گیاهان بابا آدم در دماهای پایین تر از ۱۵ درجه سانتی گراد (۶۰ درجه فارنهایت) خوب رشد نمی کنند و بهترین عملکرد را در اتمسفری مرطوب، شبیه به محیط بومی خود دارند. برای افزایش رطوبت اطراف گیاه، آن را روی سینی پر از سنگریزه و آب (جزیره) قرار دهید یا یک دستگاه بخور سرد در نزدیکی آن روشن کنید.

کوددهی

به ویژه نمونه های بزرگ تر این گیاه، تغذیه کنندگان سنگینی هستند (به کود زیادی نیاز دارند). در طول فصل رشد، از یک کود متعادل گیاهان آپارتمانی (مانند ۲۰-۲۰-۲۰) استفاده کنید. می توانید از فرم مایع رقیق شده تا نصف غلظت یک یا دو بار در ماه، یا از فرم گرانولی آهسته رهش هر شش هفته تا دو ماه یک بار استفاده کنید.

در طول فاز خواب گیاه در زمستان، کوددهی را متوقف کنید.

آیا این گیاه مناسب شماست؟

گیاه بابا آدم انتخاب خوبی است اگر:

• حیوان خانگی ندارید (یا مکانی امن و مرتفع دور از دسترس حیوانات دارید)، زیرا این گیاه سمی است.
• پنجره ای رو به شرق دارید که گیاه بتواند نور روشن و غیرمستقیم مورد نیازش را دریافت کند.
• به دنبال یک گیاه آپارتمانی شناخته شده هستید که در فصل اوج رشد، به سرعت رشد می کند.

انواع بابا آدم (Alocasia)

نزدیک به ۱۰۰ گونه آلوکازیا وجود دارد و تعداد شگفت آوری از آن ها به عنوان گیاه آپارتمانی استفاده می شوند. در اینجا برخی از گونه ها و ارقام محبوب آورده شده است:

1. آلوکازیا کوپrea «راز قرمز» (Alocasia cuprea ‘Red Secret’): این گیاه حدود ۹۰ سانتی متر ارتفاع دارد و برگ های برنزی-قرمز متالیک دارد.
2. گوش فیل آمازونی (Alocasia x amazonica): یک هیبرید فشرده و محبوب؛ این واریته دارای برگ های سبز تیره و رگبرگ های سفید یا سبز روشن خیره کننده است. رقم «Alocasia Polly» واریته ای است که برگ های موج دار با رگبرگ های سفید خامه ای دارد.
3. آلوکازیا گورخری (Alocasia zebrina): گونه ای حساس اما فوق العاده زیبا که تا حدود ۹۰ سانتی متر رشد می کند. ساقه های راه راه و شبیه به گورخر، این گیاه را متمایز می کند.
4. مخمل سیاه (Alocasia reginula ‘Black Velvet’): این نوع یک گیاه سبز تیره خیره کننده با رگبرگ های سفید است. گیاهی فشرده است که معمولاً زیر ۴۵ سانتی متر ارتفاع می گیرد.
5. رقصنده کوچک (Alocasia ‘Tiny Dancer’): این واریته دارای ساقه هایی ظریف با شبحِ رقصنده مانند و برگ های بسیار کوچک است. ممکن است در طول خواب زمستانی برگ هایش بریزد.

آنچه گیاه بابا آدم شما نیاز دارد

برای مدیریت بهتر شرایط نگهداری و رفع نیازهای این گیاه، استفاده از ابزارهای زیر توصیه می شود:

• بابا آدم ها می توانند از داشتن یک دستگاه بخور کوچک در نزدیکی شان برای بالا نگه داشتن سطح رطوبت سود ببرند.
• یک رطوبت سنج خاک به شما کمک می کند تا زمان نیاز گیاه به آبیاری را ردیابی کنید.
• کاشت بابا آدم در یک گلدان خود-آبیار نیز می تواند با حداقل تلاش، گیاه را هیدراته نگه دارد.

هرس کردن

بابا آدم را فقط برای حذف شاخ وبرگ های آسیب دیده، در حال مرگ یا مرده هرس کنید. از قیچی باغبانی تیز و استریل استفاده کنید تا ساقه برگ معیوب را از پایه گیاه ببرید. بهترین زمان برای هرس کردن بابا آدم زمانی است که گیاه در بهار یا تابستان در حال رشد فعال است.

تکثیر بابا آدم

بیشتر گیاهان بابا آدم به راحتی از طریق تقسیم بوته یا ریزوم در فصل بهار تکثیر می شوند.

1. به آرامی گیاه را از گلدان خارج کنید و خاک اضافی را از روی ریزوم ها (ساقه های زیرزمینی) پاک کنید.
2. از یک قیچی باغبانی یا قیچی تیز و استریل استفاده کنید تا دسته ای از ریزوم ها را از ساقه مرکزی گیاه مادر جدا کنید.
3. ریزوم ها را در مخلوط خاکی با زهکشی خوب و رطوبت یکنواخت بکارید.
4. گلدان را در نور روشن و غیرمستقیم قرار دهید و مخلوط خاک را به طور مداوم مرطوب نگه دارید. رشد جدید معمولاً ظرف چند هفته آغاز می شود، اما سرعت رشد به واریته بستگی دارد.

نکته: به دلیل سمی بودن بابا آدم، همیشه هنگام دست زدن به گیاه دستکش بپوشید.

تعویض گلدان و خاک (Potting and Repotting)

استفاده از گلدانی با سوراخ های زهکشی بزرگ برای بابا آدم کلیدی است. استفاده از گلدان متخلخل (مانند سفال) یا غیرمتخلخل برای بابا آدم مزایا و معایبی دارد. گلدان های سفالی اجازه جریان هوای مناسب به ریشه ها و خاک را می دهند، اما پلاستیک های غیرمتخلخل یا سرامیک های لعاب دار به حفظ رطوبت یکنواخت که این گیاهان دوست دارند، کمک می کنند. استفاده از مواد سنگین تر، مانند سفال، کمک می کند گیاه بلندقامت سنگین شود و احتمال واژگون شدن آن توسط حیوان خانگی بازیگوش یا کودک نوپا کمتر شود.

این گیاهان با رشد سریع، مشکلی با کمی در هم رفتن ریشه ها ندارند، اما زمانی که آشکارا از گلدان خود بزرگ تر شدند، نیاز به تعویض گلدان دارند. تعویض گلدان باید در بهار یا تابستان که گیاه رشد فعال دارد انجام شود. فرکانس تعویض گلدان به نوع گیاه بستگی دارد:

واریته های کوچک تر: ممکن است هر سال تا ۱۸ ماه یک بار نیاز به تعویض گلدان داشته باشند. گلدانی را انتخاب کنید که ۲.۵ تا ۵ سانتی متر قطر آن بزرگ تر از گلدان فعلی باشد.

گیاهان بزرگ کفی: احتمالاً تنها هر ۱۸ ماه تا دو سال یک بار نیاز به تعویض گلدان دارند. گلدانی را انتخاب کنید که ۵ تا ۱۰ سانتی متر قطر آن بزرگ تر از گلدان موجود باشد.

آفات و بیماری های رایج

گیاهان بابا آدم معمولاً قربانی بیماری نمی شوند. با این حال، اکثر گونه های آلوکازیا مستعد ابتلا به کنه تارعنکبوتی (Spider mites) هستند.

گلدهی بابا آدم

بابا آدم ها عمدتاً برای شاخ وبرگشان پرورش داده می شوند. گیاهان تنها زمانی که به بلوغ می رسند گل می دهند و گل هایشان غیرقابل توجه و معمولی است. گیاهان آپارتمانی به ندرت گل می دهند. اگر بابا آدم در بیرون گل بدهد، بسیاری از باغبانان گل ها را حذف می کنند تا به گیاه اجازه دهند انرژی خود را روی شاخ وبرگ متمرکز کند.

مشکلات رایج گیاه بابا آدم

بابا آدم ها گیاهانی با پرورش آسان هستند، اما مشکلات زیر ممکن است رخ دهد:

زرد شدن برگ ها

دلایل مختلفی وجود دارد که چرا برگ های بابا آدم شما زرد شده اند. احتمالاً مشکل آبیاری است—آب زیاد، یا احتمالاً آب خیلی کم، باعث تغییر رنگ برگ ها به این شکل می شود. بابا آدم به چندین سانتی متر آب در هفته نیاز دارد.

آن ها همچنین به مقدار خوبی نور فیلتر شده نیاز دارند و اگر کمتر از مقدار مطلوب دریافت کنند، اغلب باعث زرد شدن برگ می شود. همچنین اگر در گلدانی که خیلی کوچک است رشد کنند، برگ هایشان می تواند زرد شود. تعویض گلدان ممکن است پاسخ مشکل باشد.

بذر گیاهان داروئی

نکاتی برای خرید حضوری:

• آفات را بررسی کنید. زیر برگ ها و در امتداد ساقه را نگاه کنید تا مطمئن شوید هیچ موجودی با شما به خانه نمی آید.
• از خرید گیاهانی با لکه های قهوه ای روی برگ ها اجتناب کنید.
• برچسب گیاه را بخوانید. مطمئن شوید که این گیاه برای شما، سبک زندگی و فضای شما مناسب است.

چروکیده شدن یا افتادگی برگ ها

اگر بابا آدم شما دچار افتادگی برگ ها شده است، ممکن است آبیاری، نور یا کوددهی کافی نباشد. این گیاهان به رطوبت یکنواخت نیاز دارند، بنابراین اگر خاک غرقابی یا خیلی خشک است، عادت آبیاری خود را تغییر دهید. اگر گیاه در گوشه ای سایه دار قرار دارد، آن را به مکانی با نور غیرمستقیم روشن تر منتقل کنید و کوددهی منظم تر را در نظر بگیرید.

نتیجه گیری

گیاه بابا آدم (آلوکازیا) با برگ های پهن و ظاهر استوایی اش، بدون شک یکی از باشکوه ترین انتخاب ها برای آوردن حال وهوای جنگل به فضای آپارتمان است. اگرچه این گیاه ممکن است کمی حساس به نظر برسد و نسبت به گیاهان مقاوم تر، نیاز به توجه بیشتری در زمینه تأمین رطوبت و نور داشته باشد، اما رشد سریع و زیبایی خیره کننده آن ارزش این رسیدگی را دارد.

به یاد داشته باشید که کلید موفقیت در نگهداری بابا آدم، ایجاد تعادل در آبیاری (جلوگیری از غرقابی شدن و خشکی کامل) و حفظ رطوبت محیط است. با رعایت نکات گفته شده و البته جدی گرفتن هشدار سمی بودن آن برای کودکان و حیوانات خانگی، می توانید سال ها از حضور این «گوش فیل» زیبا و دکوراتیو در منزل خود لذت ببرید و فضایی سبز و پرانرژی بسازید.

بذر بابا آدم

سوالات متداول

1. آیا زنده نگه داشتن بابا آدم دشوار است؟

   برخی ممکن است بگویند این گیاه حساس و بدقلق است، اما وقتی شرایط مناسب فراهم شود، نگهداری بابا آدم دشوار نیست. مراقب باشید بیش از حد آبیاری نکنید و آن را در شرایط مرطوب با نور روشن و فیلتر شده نگه دارید.

2. چگونه بفهمیم بابا آدم بیش از حد آبیاری شده است؟

   اگر بابا آدم شما برگ های زرد و لهیده (شل و نرم) دارد، ممکن است آن را بیش ازحد آبیاری کرده باشید. اجازه دهید خاک کاملاً خشک شود قبل از اینکه دوباره آن را آبیاری کنید.

3. عمر گیاه بابا آدم چقدر است؟

   با وجود گونه های بسیار زیاد برای انتخاب، طول عمر بابا آدم بسته به گونه متفاوت است. با این حال، با تعویض گلدان و تقسیم بوته منظم، می توانید گیاه خود را برای چندین دهه زنده نگه دارید.

4. آیا بابا آدم گیاه مناسب تری برای داخل خانه است یا فضای باز؟

   خارج از آب وهوای گرمسیری و مرطوب، بابا آدم بهتر است به عنوان یک گیاه آپارتمانی پرورش داده شود.

5. چه جایگزین های غیرسمی برای بابا آدم وجود دارد؟

   اگر نگران سمی بودن بابا آدم هستید، گیاه «کالاته آ یا گیاه دعا» (Prayer plant)، «پپرومیا» (Peperomia)، «سرخس بوستون» (Boston fern) یا «کاکتوس کریسمس» ممکن است جایگزین های آپارتمانی خوبی باشند.