گیاه تودری از گیاهان دارویی است که از آن در طب قدیمی برای درمان برخی بیماری ها استفاده می شده است. از نام های این گیاه می توان به تودری، تودری سرخ و سفید، قدومه، قدومه شیرازی، گیاه آواز خوان، قصیصه و فلفل چیری اشاره کرد. نام علمی قدومه Alyssum است.
قدومه یا تودری از تیره ی شب بویان است که طبع گرم دارد، گیاهی یک ساله است که ارتفاع آن تا 60 سانتی متر رشد می کند. ساقه های آن کوچک و قرمز رنگ هستند که با بریدگی های عمیق و نامنظم روی ساقه رشد می کند. برگ های آن بلند بوده و گل هایی زرد رنگ دارد که در انتهای شاخه ها می روید.
میوه ی گیاه تودری را خورجینک می گویند که تخم مرغی شکل و پهنا نوکدار هستند. خورجینک در حالت رسیده قرمز رنگ می شود. قسمت دارویی این گیاه دانه هایش هستند که در زمان رسیدن میوه پوسته ی آن زرد رنگ شده و در آن جمع می شوند. دانه ها گرد و پهن، از عدس کوچکتر و به رنگ خاکستری (عدسی رنگ) می باشند که توسط روکشی نازک موسیلاژی ( لیزآبی) پوشیده شده اند که در کناره های دانه ها به صورت بال های نازک سفید رنگ قابل مشاهده می باشند. دانه های قدومه حاوی ترکیبات گلوکز اینولاتی هستند.
گیاه تودری بیشتر در اروپا و آسیا رشد می کند. در آسیا بیشتر رویشگاه این گیاه در کشور هایی همچون: عربستان، ایران، مصر، فلسطین، پاکستان، عراق (اغلب کشور های آسیای غربی و خاورمیانه) است. گیلان، اصفهان، شهبازان در لرستان، ارتفاعات منجیل، ایسیپیلی ییلاق و ماسه زار های بابلسر در مازندران از مکان های رویش گیاه قدومه در ایران هستند.
خواص تودری:
تودری طبع گرم و تری دارد و بیشتر خاصیت دارویی گیاه تودری در دانه های آن است از خواص تودری می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- درمان ورم های چرکین مانند ورم های پشت گوش، ورم بیضه، ورم سینه، جوش های سرطانی
- جلوگیری از بزرگ شدن و انتشار غدد سرطانی
- افزایش اشتها و درمان لاغری
- درمان التهابات گلو و سرفه های خشک، درمان اخلاط خونی، نرم کننده ی سینه
- درمان نقرس، کولیت کبدی و کلیه، باز شدن عروق کرونر و دفع سنگ کلیه
- بیشتر کاربرد قدومه در بین مردم عمدتا خاصیت ملین بودن و خلط آوری و نرم کنندگی سینه است.
گیاه تودری زرد کنار گلهای دیگر
طریقه مصرفه قدومه:
برای نگهداری قدومه حتما باید آنرا در جاهای خشک و درون ظروف در بسته عاری از رطوبت قرار داد. برای مصرف دانه های آن حتما باید از آب زیاد در کنار آن استفاده کرد. یکی از رایج ترین مصارف قدومه شیرازی تهیه شربت از آن است. برای تهیه شربت قدومه به شرح زیر اقدام می کنیم:
حدود سی گرم قدومه به همراه دو گرم شیرین بیان را در یک ظرف ریخته، یک لیتر آب به آن اضافه می کنیم. مخلوط را آنقدر حرارت می دهیم تا پس از جوشیدن، دو سوم آن بخار شده و فقط یک سوم آن در ظرف باقی بماند؛ بعد آب باقیمانده را صاف کرده سپس حدود دویست گرم عسل به آن اضافه کرده و آنرا مخلوط نموده و بوسیله حرارت غیر مستقیم آنرا گرم می کنیم تا مخلوط جا افتاده و غلیظ شود (به جای عسل می توان از دویست و پنجاه گرم شکر سرخ نیز استفاده کرد). از این شربت برای باز کردن صدا استفاده می شود و می توان روزی یک یا دو قاشق چای خوری از آن استفاده نمود.
همچنین در طب سنتی تودری را به همراه به دانه، بارهنگ و سه پستان به عنوان چهار تخمه نیز مورد استفاده قرار می دهند. علاوه بر این می توان برگهای تازه آن را به صورت پخته یا خام خورد یا در انواع سوپها، سالادها، املت و یا سسها مورد استفاده قرار داد.
تودری یا قدومه خود حاوی گلوکوزینولات هایی تجزیه شونده می باشد که روغن قدومه ای بوجود می آورند که شبیه گیاهان خردلی (از جمله خردل سیاه، خردل سفید و خردل قهوه ای) است.
گیاه تودری روی زمین کنار سنگ
مهمترین کاربرد تودری استفاده از خواص دارویی آن می باشد که نحوه مصرف آن برای هر یک از درمان های دارویی در ادامه شرح داده خواهد شد:
خاصیت خلط آوری:
تودری (به ویژه دانه های آن) حاوی گلیکوزیدهای قلبی است که این گلیکوزیدهای موجود در تودری از نوع ترکیب های ارگانیک هستند که در درمان مشکلات قلبی و علی الخصوص روی نیروی انقباضی عضلات قلب اثر گذار بوده و برای بهبود عملکرد عضلات قلب استفاده می شوند. البته بهتر است افراد دارای مشکلات قلبی در مصرف آن احتیاط کرده قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
خاصیت اشتها آوری:
برای باز شدن اشتها می توان سه گرم تودری را در سیصد میلی لیتر آب برای نیم ساعت دم کرده و روزانه سه فنجان نوشید. برای افزایش وزن می توان تودری را به همره سرکه دم کرده و میل نمود.
غلبه بر مزاج سودا:
با توجه خاصیت ملین بودن قدومه شیرازی، برای غلبه بر مزاج سودا می توان آن را در کنار بذرهای دیگری مثل خاکشیر و تخم شربتی استفاده نمود.
درمان سنگ کلیه:
برای دفع سنگ کلیه، تودری را بایستی حدود دوازده ساعت در گلاب خیس کرده و صبح به صورت ناشتا و به همراه سکنجبین مصرف نمود.
درمان خلط خونی:
برای درمان خلط خونی تودری را باید با عسل مخلوط نموده با آب گرم مصرف کرد.
گیاه زرد تودری روی سنگ
برای تمیز کردن ریه و سینه از اخلاط غلیظ:
بدین منظور تودری را ابتدا خیسانده و سپس می جوشانیم؛ محتوی را در داخل کیسه کوچکی ریخته و کیسه را نیز داخل خمیر قرار داده، آنرا پخته و سپس می خوریم (دانه های قدومه را می خوریم).
به عنوان ضماد:
از تودری می توان به عنوان ضماد برای انواع ورم مانند: ورم بیضه، ورم پستان، ورم بیخ گوش و همچنین برای نقرس استفاده نمود.
درمان جوشهای سرطانی:
برای درمان این نوع جوشها بایستی تودری را با آب و عسل مخلوط کرده بر روی جوشها بمالیم.
باز کردن عروق:
جوشانده تودری باعث باز شدن عروق ریز علی الخصوص عروق کورنر می شود.
درمان کولیت کبد و کلیه:
بدین منظور تودری را خیسانده، سپس می جوشانیم؛ بعد از سرد کردن آنرا مصرف می کنیم.
عوارض و موارد منع مصرفی تودری:
تودری را نباید افراد سالخورده و کودکان، بویژه افراد دارای بیماری های قلبی مصرف کنند. افراد مبتلا به انسداد روده و مبتلایان به بیماری گواتر نیز باید از مصرف تودی پرهیز کنند.
