چگونگی کشت زنجبیل

زنجبیل گیاهی علفی و چند ساله است، اما معمولا به صورت گیاهی یک ساله کشت می‌شود و به سادگی رشد می‌کند. زنجبیل یک ماده ضروری در آشپزی و یک داروی خانگی سالم است که برای درمان برخی بیماری‌ها مانند درد مفاصل، درمان مشکلات معده، دردهای عضلانی، درمان حالت تهوع، گرفتگی عضلات و … مفید است. این گیاه در هر خانه‌ای وجود دارد فقط ممکن است برای برخی خرید آن کمی سخت باشد زیرا گیاهی گران قیمت است. برای همین بهتر است این گیاه پر خاصیت را در خانه پرورش دهید. ما در این مقاله به بررسی کشت زنجبیل در خانه می‌پردازیم.

مراحل کشت زنجبیل:

زنجبیل گیاهی گرمسیری است که در یخبندان و سرما زنده نمی‌ماند پس کشت زنجبیل را در اوایل بهار شروع کنید اگر در آب و هوایی با فصل رشد کوتاه زندگی می‌کنید، بهتر است گیاه زنجبیل را در داخل خانه کشت کنید. در ابتدای کار برای کشت زنجبیل به چندین غده بزرگ و گوشتی از این گیاه نیاز دارید که نوع خوراکی زنجبیل و رایج‌ترین آن Zingiber officinale است.

زنجبیل تازه پوستی نازک با برآمدگی‌های کوچک دارد که قرار است از این برآمادگی‌ها جوانه‌ها رشد کنند. برای جوانه زنی زنجیل دو راه وجود دارد، اول اینکه چند غده از زنجبیل را در آب خیس کنید. سپس در دستمال کاغذی مرطوب بپچید و داخل نایلون در جای تاریکی قرار دهید که بعد از گذشت یک هفته غده‌های زنجبیل شروع به جوانه زنی می‌کنند. راه دوم این است که این غده‌ها را به مدت چند ساعت در آب گرم قرار دهید و سپس آن را مستقیما داخل خاک گلدان بکارید.

مرحله بعد تهیه یک گلدان یا زمین مناسب برای کشت زنجبیل است. اگر قرار است در گلدان عملیات کشت را انجام دهید بهتر است از گلدانی با قطر 12 سانتی‌متر و عمق 36 سانتی‌متر استفاده کنید. برای زهکشی مناسب گلدان بهتر است کف گلدان را سوراخ کنید و با سنگ درشت یا پوکه صنعتی بپوشانید. برای کشت زنجبیل به خاک مغذی با زهکشی مناسب نیاز است که بهتر است برای این کار خاکی با ترکیب کوکوپیت، پرلیت، پیت ماس و یا خاک شنی با خاک برگ غنی استفاده کنید.

سپس لایه سخت بیرونی زنجبیل را برش دهید این کار برای اطمینان بیشتر از رشد زنجبیل در خاک است. توجه کنید زمانی که تکه‌ای از زنجبیل را برش می‌دهید حتما باید تکه‌ای ریشه (بزرگ یا کوچک) همراه با آن باشد (قسمتی که ریشه رشد می‌کند، تکه‌ای است که کمتر چین و چروک دارد و دارای نقطه‌های کوچکی که به آن‌ها چشم می‌گویند است. هر چه قدر تعداد این چشم‌ها بیشتر باشد گیاه راحت‌تر رشد می‌کند). سپس در خاک چاله‌ای حفر کنید و زنجبیل را در آن قرار دهید (جوانه‌های روی برش‌های زنجبیل را، به سمت بالا بگذارید) و روی آن را با 3 تا 4 سانتی‌متر خاک بپوشانید. بعد آب را روی خاک اسپری کنید تا محیط مرطوب شود. این کار را تا زمان جوانه‌ زنی گیاه ادامه دهید. بعد از مدتی گیاه شروع به جوانه ‌زنی خواهد کرد.

اگر می‌خواهید زنجبیل شرایط بهتری برای رشد داشته باشد، می توانید با یک سینی نشاء که با خزه‌ اسپاگنوم (sphagnum moss) یا فیبر نارگیل (coconut fiber) پر شده است کار خود را شروع کنید. این مواد زهکشی بسیار خوبی برای خاک فراهم می‌کنند و از پوسیدگی در گیاهان جوان زنجبیل نیز جلوگیری می کنند. بعد از اینکه برگ‌ها و ریشه‌ها شکل گرفتند، نشاءهای زنجبیل را به زمین اصلی منتقل کنید، مواظب باشید در حین این کار به گیاه آسیب وارد نشود. برای اینکه دمای خاک را در حد مناسب نگه دارید می‌توانید از حصیرهای گرمادهنده (heat mat) یا دیگر منابع گرمایشی استفاده کنید. همچنین کشت زنجبیل در خاک‌های کمی اسیدی نتیجه بهتری از رشد گیاه به نمایش خواهند گذاشت.

کاشت زنجبیل:

بهتر است کشت زنجبیل را در اوایل یا اواسط بهار انجام دهید. زیرا زنجبیل تحمل آب و هوای سرد را ندارد و در این آب و هوا به راحتی از بین می‌رود. برای اینکه بتوانید در هر زمان از سال این گیاه را پرورش دهید می توانید گلدان را داخل خانه نگه دارید. ریشه‌های زنجبیلی ( ریزوم‌ها یا ساقه‌های زیرزمینی) را انتخاب کنید که بزرگ و بدون چروک باشند.

این گیاه برای رشد به آب زیادی نیاز ندارد فقط کافی است بعد از کشت زنجبیل خاک آن را مرطوب نگه ‌دارید و گلدان را غرق آب نکنید، زیرا آبیاری زیادی باعث از بین رفتن زنجبیل می‌شود. وقتی گیاه زنجبیل آب زیادی دریافت کند به مرور زمان برگ‌های آن زرد می‌شود و می‌ریزد.

تابش شدید نور خورشید به گیاه آسیب می‌زند بنابراین بهتر است گلدان را جایی قرار دهید که حداکثر 2 تا 3 ساعت آفتاب ملایم صبح به آن بتابد. اگر کشت زنجبیل در باغچه انجام شده است باید مراقب باشید تابش شدید نور خورشید به آن آسیبی نزند و در صورت نیاز سایه‌ای برای این گیاه مهیا کنید. همچنین گلدان را در دمای بین 75 تا 80 درجه فارنهایت قرار دهید. زنجبیل در هوای سرد رشد خوبی نخواهد داشت. دمای محیط زنجبیل نباید کمتر از 10 درجه باشد، هوای خیلی گرم نیز بر رشد زنجبیل اثر منفی می‌گذارد در نواحی گرمسیری بهتر است گلدان را در سایه قرار دهید.

خرید بذر

از آنجایی که زنجبیل رشد بسیار کندی دارد 3-4 ماه زمان برای رشد کافی نیاز دارد. پس از 10 تا 12 ماه برگ‌های زنجبیل به اندازه 50 تا 60 سانتی‌متررشد می‌کنند که در این زمان می‌توان ریزوم‌هایی که در جلوی گیاه بوجود آمده‌اند برش داد از آن‌ها استفاده کرد.

زنجبیل‌ها را می‌توانید به‌ صورت ماهیانه کوددهی کنید البته اگر زنجبیل را در خاک غنی کاشته‌اید به خصوص اگر خاک با کمپوست مخلوط شده باشد، نیازی به کوددهی نیست. ولی اگر بعد از آزمایش خاک متوجه شدید که خاک از نظر مواد مغذی ضعیف است می‌توانید هر ماه با مقدار کمی کود مایع کوددهی کنید و با این کار عملکرد رشد زنجبیل را بهبود ببخشید.

اگر کشت زنجبیل در فضا بیرون انجام گرفته است می‌توانید آن را مالچ پاشی کنید، این کار را زمانی که که زنجبیل جوانه زد انجام دهید. مالچ می تواند گیاه را گرم نگه دارد و با علف‌های هرزی که می توانند به راحتی با زنجبیل رشد کند مبارزه کند. از آن جایی که زنجبیل برای رشد به دمای بالایی نیاز دارد وقتی درجه حرارت خاک در فصل رشد به زیر 50 درجه فارنهایت (10 درجه سانتی‌گراد) کاهش یافت افزودن لایه ضخیم مالچ به زنجبیل می‌توانید دمای مناسب رشد زنجبیل را تامین کنید.

آشنایی با خواص زنجبیل:

• زنجبیل به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان بهترین دارو برای از بین بردن جای زخم، آسیب‌های پوستی و لکه‌های ناشی از افزایش سن است.
• این گیاه ضدالتهاب است.
• زنجبیل به دل درد دوران قاعدگی کمک می کند و به اندازه مفنامیک اسید (داروی درد NSAID) موثر است.
• درمان کننده استفراغ و حالت تهوع است.
• به‌طور قابل توجهی کاهش دهنده قند خون و خطر بیماری‌های قلبی است.
• درمان کننده چاقی است.
• زنجبیل یک ضد ویروس، ضد میکروب و ضد قارچ موثر است.
• زنجبیل روی کاهش زوال عقلِ ناشی از افزایش سن که پیش زمینه‌ای برای آلزایمر است تأثیر مثبت دارد.
• زنجبیل تازه در برابر ویروس سین‌سیشیال تنفسی که یکی از عوامل شایع عفونت‌های تنفسی است نیز مؤثر است.
• به درمان سوءِهاضمه‌ مزمن کمک می‌کند.
• در درمان بیماری‌های التهابی لثه، مانند پیوره و التهاب لثه (ژنژیویت) مؤثر است.

زمان مناسب برای برداشت زنجبیل:

عامل تعیین کننده زمان برداشت زنجبیل، عمر برگ‌ها و اندازه ریزوم است. به طور طبیعی زمان برداشت معمولا ۱۰-۸ ماه بعد از کشت زنجبیل یعنی زمانی که برگ‌ها زرد و خشک شدند و ساقه‌ها افتادند شروع می‌شود. در این مرحله، ریزوم پوسته سفتی دارد که به راحتی با شستن یا دستکاری ساییده نمی‌شود. در برخی مناطق زنجبیل را زودتر از موعد برداشت می‌کنند تقریبا ۳-۲ هفته قبل از برداشت، شاخ و برگ‌های گیاه را قطع کرده و سپس ریزوم‌ها را برداشت می‌کنند. اگر زنجبیل برای تهیه محصولاتی مثل ترشی، شیرینی‌ها و مربا استفاده می‌شود بهتر است زنجبیل را زمانی که جوان‌تر است یعنی قبل از مرحله گلدهی که ریزوم زرد یا قهوه‌ای بوده و خیلی فیبری نیست برداشت کنید.

همان طور که قبلا نیز ذکر شد، زنجبیل نمی‌تواند یخبندان را تحمل کند، بنابراین قبل از اولین یخبندان، باید برداشت آن انجام شود. ۴-۳ روز قبل از برداشت، مزرعه را آبیاری کنید تا خاک مرطوب شود، سپس کل گیاه را توسط بیل یا ابزار دیگر بیرون بیاورید. گل و لای را جدا کنید و ساقه‌ها را از انتها بشکنید یا حذف کنید و ریشه‌های به دست آمده را تمیز کنید و به این صورت زنجبیل تازه روانه بازار مصرف می‌شود.

جمع بندی:

زنجبیل از گیاهان علفی است که دارای خواص دارویی زیادی است. یادگیری روش کشت زنجبیل می‌تواند شما را از خرید آن بی نیاز کند و یا شما را به یک کار آفرین تبدیل کند. در این مقاله به چگونگی روش کشت آن و عوامل موثر در رشد بهتر زنجبیل پرداختیم. امیدواریم از مطالب این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.