خواص دارویی گیاه افسنتین

گیاه افسنتین با نام علمی (Artemisia absinthium L) و با نام انگلیسی Common wormwood گیاهی از خانواده (Asteraceae) است. این گیاه در محیط‌هایی مانند زمین‌های بایر سنگلاخی، کنار جاده‌ها و ارتفاعات ۲۰۰۰ متری دامنه کوهستان‌ها رشد می‌کند. افسنتین گیاهی علفی و پایا از تیره کاسنی است. در کشورهای مانند فرانسه، سوئیس، ایران، سیبری و دامنه‌های آلپ و پیرنه یافت می‌شود. این گیاه به سرما حساس است و نسبت به خشکی و کم آبی مقاومت بالایی دارد.

مشخصات ظاهری گیاه افسنتین:

افسنتین یک گیاه یک ساله و پایا است و ارتفاعی حدود یک متر دارد. این گیاه دارای ریشه و ساقه چوبی بوده و برگ‌های آن به صورت متناوب هستند. برگ‌ آن قاعده‌ای، لوب‌دار و دارای دم برگ بلند و کرک سفید رنگ است. گل‌های افسنتین زرد رنگ و لوله ای شکل هستند و داخل کلاپرک‌های کروی قرار دارند. میوه این گیاه فندقه و تخم مرغی شکل است و سطحی صاف و رنگی قهوه‌ای روشن دارد. افسنتین به صورت پودر، تنطور، دم کرده و محلول روغنی مصارف دارویی فراوانی دارد. به این دلیل که سطح بالایی و پایینی برگ و ساقه گیاه از تارهای فراوان پوشیده شده است به رنگ خاکستری روشن (نقره‌ای) دیده می‌شود. این گیاه تا ارتفاع 40 تا 10 سانتی‌متر رشد می‌کند.

خواص گیاه افسنتین:

گیاه دارویی افسنتین دارای خواص بی شماری می باشد که در ادامه به بیان آنها می پردازیم.

• مصرف افسنتین جهت تسکین درد مفاصل و درد بواسیر بسیار مفید است.
• می‌توان برای درمان سنگینی و عفونت گوش که در اثر ورود آب به گوش ایجاد می‌شود چند قطره جوشانده این گیاه را در گوش چکاند.
• با شستن زخم‌های چرکین به کمک جوشانده افسنتین زخم‌ها سریع تر التیام پیدا خواهند کرد.
• این گیاه با داشتن ترکیباتی مثل کامازولن که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است. با استرس اکسیداتیو موجود در بدن که با بیماری‌هایی مانند سرطان، آلزایمر و بیماری‌های قلبی در ارتباط است مقابله می‌کند. روغن‌های به دست آمده از این گیاه در مرحله قبل از گلدهی خاک رس مقادیر فراوانی از این ماده را دارند.
• مصرف منظم این گیاه به مدت دو الی سه هفته در کاهش علائم بیماری کرون و کاهش دوز استروئید موثر است.
• افسنتین یک داروی ضد بارداری فوری محسوب می‌شود که به تحریک قاعدگی کمک می‌کند.
• مصرف این گیاه برای کسانی که قصد افزایش وزن دارند توصیه می‌شود‌. مقدار ۱۰ تا ۲۰ قطره از عصاره مایع افسنتین که با یک لیوان آب مخلوط شده است قبل از هر وعده ‌غذایی به افزایش اشتها کمک می‌کند.
• یکی دیگر از خواص این گیاه ضد اضطراب بودن آن است.
• این گیاه توسط وادار کردن بدن بیمار تب دار به تعریق، باعث کاهش تب می‌شود.‌
• دم کرده گیاه افسنتین برای درمان یبوست‌های ناشی از ضعف دستگاه هاضمه مفید است.
• برای درمان اسهال های مزمن می‌توان از دم کرده این گیاه استفاده کرد.
• بیماری مالاریا توسط یک انگل و از طریق نیش پشه مالاریا به انسان منتقل می‌شود. از گیاه افسنتین عصاره‌ای به نام آرتمیسینین به دست می‌آید که کاهش دهنده سریع تعداد انگل‌های خون است.
• این گیاه خاصیت ضد کرم روده و معده را دارد.
• دمنوش آن برای کم خونی مفید است.
• یک تصفیه کننده خون محسوب می‌شود.
• برای درمان واریس بسیار مفید است.
• ماساژ سر با دمنوش این گیاه به درمان سوژه و موخوره کمک می‌کند.

کاشت گیاهان دارویی

روش مصرف افسنتین:

از قسمت‌هایی مانند انشعابات گلدار خشک شده، بخش‌های هوایی گلدار و تازه و همچنین گیاه کامل افسنتین برای مصارف دارویی و درمانی استفاده می‌شود. این گیاه را می‌توان به‌ صورت عصاره و تنوره در داروخانه‌ها پیدا کرد.

طرز تهیه دمنوش:

جهت تهیه دمنوش افسنتین ۳ گرم از گیاه خشک شده را همراه با ۲۰۰ سی سی آب جوش در قوری چینی به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم کنید. بعد از گذشت این مدت دمنوش را صاف کرده و میل نمایید. می‌توانید مقداری گل محمدی و گل شقایق نیز به دمنوش خود اضافه کنید. زمان استفاده از دمنوش گیاه افسنتین قبل یا بعد غذا به مقدار حداکثر دو فنجان در روز است.

روش تهیه تنطور افسنتین:

برای تهیه تنطور از این گیاه، به مقدار ۲۵ گرم گل خشک شده را همراه با ۲۵۰ سی سی الکل سفید خالی را در یک شیشه بریزید و به مدت ۱۰ روز آن را در محلی گرم قرار دهید و سپس مصرف نمایید.‌ برای مصرف باید ۱۰ قطره از تنطور را با یک فنجان آب سرد مخلوط کنید و سپس میل نمایید. دقت داشته باشید که محلول به دست آمده را با هیچ ماده‌ای شیرین نکنید.

دوز مصرف افسنتین:

به طور کلی تحقیقات کافی در خصوص این گیاه انجام نشده است و برای میزان دوز مصرفی آن دستورالعمل خاصی وجود ندارد.‌ موسسات دولتی مناطق مختلف به دلیل وجود برخی از ترکیبات سمی موجود در افسنتین یک سری محدودیت برای مصرف محصولات خاص از این گیاه در نظر گرفته‌اند.

برای مثال اتحادیه اروپا (EU) مصرف مواد غذایی تهیه شده با افسنتین را که دارای نیم میلی‌ گرم توجون در هر کیلوگرم است را محدود کرده است. مقدار مجاز توجون در محصولات توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده ۱۰ بخش در هر میلیون بخش اعلام شده است.

کاربردهای صنعتی گیاه افسنتین:

در صنایع نوشابه سازی و کنسروسازی از اسانس گیاه افسنتین استفاده می‌شود. همچنین این اسانس باعث دفع حشرات می‌شود و استعمال خارجی آن به کاهش دردهای روماتیسمی کمک می‌کند. از دیگر کاربردهای افسنتین می‌توان به استفاده در کمد برای جلوگیری از آسیب بید به لباس اشاره کرد.

موارد منع مصرف:

بهتر است افرادی که کیسه صفرا دارند و افراد دارای افسردگی از خوردن این گیاه پرهیز کنند. مصرف این گیاه برای خانم‌های باردار، کودکان زیر ۵ سال و همچنین کسانی که روده مریض دارند توصیه نمی‌شود.

شرایط رشد و نگهداری گیاه افسنتین:

در ادامه به شرایط نگهداری و رشد گیاه افسنتین میپردازیم:

خاک:

این گیاه زمین خشک و غیر اسیدی، لوم یا لوم شنی و غنی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم را ترجیح می‌دهد. با اینکه افسنتین به مواد معدنی و عناصر غذایی زیادی برای رشد نیاز دارد اما می‌توان آن را در هر نوع خاکی کشت داد. اما اگر قصد تولید انبوه این گیاه را دارید بهتر است از خاکی با بافت نسبتا سنگین، دارای زهکشی خوب و غنی از کلسیم و هوموس استفاده کنید.

برای رشد گیاه افسنتین بهتر است PH خاک بین 6.5 تا 7.5 باشد‌. لازم به ذکر است که بهترین رشد گیاه در خاک‌های فقیر تا متوسط از نظر حاصلخیزی، با زهکشی خوب صورت می‌گیرد. همچنین در مناطقی که خاک‌های آهکی و در عین حال هوموس بالا دارند نیز به خوبی رشد می‌کند.

دمای مناسب:

آب و هوای معتدل برای رشد این گیاه بسیار مناسب است.

مقدار آبدهی:

افسنتین جزو گیاهانی است که در برابر خشکی مقاوم است و حتی می‌توان آن را به‌ صورت دیمی کشت کرد. به طور کلی آبیاری متوسط برای رشد این گیاه مناسب است.

نور:

به دلیل آفتاب دوست بودن افسنتین به آفتاب مستقیم نیاز دارد.

کوددهی:

بهترین زمان برای کوددهی فصل پاییز است. کود حیوانی کاملا پوسیده و به میزان 25 تا 30 تن در هکتار استفاده کنید. از سال دوم به بعد افزودن کودهای شیمیایی مانند ازت، اکسید فسفر، اکسید پتاس برای رشد بهتر گیاه افسنتین لازم است.

برداشت:

از اوایل خرداد ماه تا اواخر شهریور ماه و یا اوایل مهر ماه می‌توانید گیاه افسنتین را برداشت کنید. در سال اول یک بار و در سال‌های بعدی دو و یا حتی سه بار می‌توان آن را برداشت کرد. بهتر است گیاه را از فاصله 50 سانتی‌متری از سطح زمین برداشت کنید زیرا از ریشه کندن آن باعث ایجاد اختلال فیزیولوژیک در گیاه می‌شوید.

روش کاشت گیاه افسنتین:

گیاه افسنتین را می‌توان از طریق بذر و به روش رویشی تکثیر کرد. که در ادامه به توضیح هر دو روش می‌پردازیم.

روش اول کشت به وسیله بذر:

گیاه افسنتین را می‌توان به صورت غیرمستقیم کشت داد. برای این منظور بذرها را در فصل بهار در بستر مناسب برای کشت که از قبل آماده کرده‌اید و در خزانه هوای آزاد قرار دارد بکارید. در مدت زمانی که گیاه رشد می‌کند آن را به صورت منظم آبیاری کنید و علف‌های هرز سطح خزانه را به طور مرتب وجین کنید. در فصل پاییز نشاءها را به زمین اصلی منتقل کنید. در هر هکتار زمین تراکم ۴۰ تا ۶۵ هزار بوته کافی است. بعد از انتقال نشاءها به زمین اصلی باید زمین را بلافاصله آبیاری کنید.

روش دوم تکثیر رویشی:

تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته انجام می‌شود. برای این کار باید از بوته‌های ۳ تا ۴ ساله استفاده کنید. بوته‌های با سن مناسب و سالم (بدون قارچ و باکتری) را در زمان مناسب از خاک خارج کنید سپس هر بوته را به ۱۰ تا ۱۵ قسمت تقسیم کنید و در زمین مورد نظر بکارید.

جمع بندی:

افسنتین از گیاهان یک ساله و پایا است که دارای خواص درمانی فراوانی همچون درمان عفونت گوش، درمان شوره و موخوره و … است. ما در این مقاله به معرفی این گیاه پرداختیم و مشخصات ظاهری آن را معرفی کردیم. همچنین شرایط مناسب نگهداری، تکثیر این گیاه را نیز بررسی کردیم که امیدواریم مورد توجه شما همراهان عزیز قرار گرفته باشد.