امروزه مصرف چای سبز در میان خانواده‌های ایرانی بسیار رواج پیدا کرده است. اکثرا این چای را مجزا از چای سیاه می‌دانند در حالی که هر دو از یک گیاه تولید می‌شود تنها تفاوت بین آنها در فرایند تولید است. این گیاه با نام علمی camellia sinensis شناخته می‌شود. زادگاه اصلی آن کشور چین است اما طی سال‌های اخیر سایر کشور‌های شرقی آسیا نیز به پرورش و توزیع این گیاه پرداخته‌اند. دلایل گسترش این گیاه خواص دارویی و درمانی بی‌‌نظیر آن است. در این مقاله قصد داریم شما را با این نوشیدنی و خواص آن بیشتر آشنا کنیم با ما همراه باشید.
روش تشخیص چای سبز مرغوب:
چای سیاه قبل از رسیدن به دست خریداران طی فرآیندی به نام اکسیداسیون یا تخمیر، کلروفیل موجود در برگ‌های خود را از دست می‌دهد. کلروفیل یا سبزینه ماده‌ای است که در برگ‌های چای وجود دارد و باعث ایجاد رنگ سبز در برگ‌ها می‌شود. چای سبز قبل از عمل تخمیر یا اکسیداسیون به وسیله حرارت کاملا خشک می‌شود همین امر باعث حفظ شدن کلروفیل موجود در برگ‌ها می‌شود. علاوه بر کلروفیل این چای در مقایسه با چای سیاه محتوای آنتی‌اکسیدانی بیشتری دارد.
چای سبز با کیفیت باید بعد از دم شدن به صورت طیفی از رنگ سبز دیده شود. روشن یا تیره بودن رنگ سبز نشانه بی‌کیفیت بودن چای نیست بلکه بستگی به مدت زمان قرارگیری برگ‌ها در آب دارد. در صورتی که گیاه به خوبی فرآوری نشده باشد بعد از دم کردن به رنگ طلایی یا قهوه‌ای دیده می‌شود. رنگ قهوه ای نشانه کیفیت پایین این چای است.
قوری و فنجان با چای سبز
طرز تهیه چای سبز:
دم کردن درست و اصولی این چای بسیار حائز اهمیت است. این گیاه نباید مانند چاه سیاه در معرض حرارت مستقیم قرار گیرد زیرا در این حالت بخش زیادی از خواص خود را از دست می‌دهد و طعم تلخی به خود می‌گیرد. جهت تهیه این چای آب را روی حرارت قرارت دهید تا به دمای جوش برسد بعد از رسیدن به دمای جوش شعله را خاموش کنید و اجازه دهید که دمای آب تا حدود ۸۰ درجه سانتی‌گراد کاهش یابد. برای دم کردن دو فنجان از چای سبز به یک قاشق سر خالی چای نیاز دارید. بعد از اضافه چای به آب ۸۰ درجه سانتی‌گراد درب قوری را ببندید و ۵ الی ۸ دقیقه صبر کنید تا چای شما دم بکشد و سپس میل کنید.
نگهداری از چای سبز:
برگ‌های خشک شده این گیاه مانند سایر گیاهان در معرض تجزیه آنزیمی قرار می‌گیرند. در صورت عدم نگهداری صحیح ممکن است این چای با اکسیژن هوا ترکیب شود و این امر باعث خراب شدن و تلخ شدن گیاه می‌شود. برای جلوگیری از این موضوع باید چای را در ظرفی مات و تاریک قرار دهید. همچنین محل نگهداری این گیاه باید خشک، خنک و به دور از نور مستقیم آفتاب باشد.
راه دیگر نگهداری از این گیاه استفاده از یخچال است زیرا که یکی از مهم‌ترین دلایل خرابی چای سبز تغییرات دمای محیط است. بنابراین اگر آن را در یخچال نگه می‌دارید باید این انتخاب دائمی باشد و بعد از آن نمی‌توانید چای را در خارج از یخچال و در دمای محیط نگهداری کنید.
لیمو در چای سبز
ارزش غذایی چای سبز:
چای سبز ارزش غذایی فراوانی دارد:
- در هر صد میلی‌گرم از این چای ۰.۲ گرم کربوهیدرات و پروتئن وجود دارد درحالی فاقد هرگونه چربی‌های اشباع شده و اشباع نشده است.
- این چای سرشار از مواد معدنی مختلف مانند پتاسیم، کلسیم، سدیم، مس، منیزبم، آهن و منگز است که هریک به نوبه خود نقش مهمی در سلامتی بدن ایفا می‌کنند.
- حاوی مقادیر بالایی از ویتامین A ،B ،C ،D ،E ،H و K است و غنی از گونه‌های مختلف ویتامین B، یعنی ریبوفلاوین یا B2، نیاسین و یا B3، اسید پانتوتنیک یا B5، B6 و فولیک اسید است.
- از دیگر ترکیبات مفید چای سبز می‌توان به فلوراید، کاتچین، بیوفلاونوئید، کافئین، اسید‌های آمینه‌هایی مانند تانین، باتریک اسید و لیگانین اشاره کرد.
خواص درمانی و دارویی چای سبز
چای سبز خواص درمانی و دارویی بسیاری دارد که در ادامه آنها را بیان می کنیم تا از این چای با خاصیت غافل نشوید.
کاهش احتمال ابتلا به سرطان
این گیاه سرشار از آنتی اکسیدان‌های مفید است. ویتامین C و E به عنوان دو آنتی اکسیدان مهم شناخته می‌شوند. با این حال آنتی اکسیدان‌های موجود در این چای ۱۰۰ برابر تاثیرگذارتر از ویتامین C و ۲۵ برابر تاثیر گذارتر از ویتامین E هستند. بنابراین مصرف این گیاه مانع ابتلا به سرطان می‌شود و آنتی اکسیدان‌های قوی آن به مبارزه با رادیکال‌های آزاد بدن که در نتیجه سوخت و ساز سلول‌ها به وجود می‌آیند می‌پردازند.
جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع دو:
طی سالیان اخیر نرخ ابتلا به دیابت نوع دو در اکثر کشور‌ها افزایش پیدا کرده است ایران نیز از این قائده مستثنا نیست. طبق آمار اعلام شده در آمریکا از هر ده نفر یک نفر به این بیماری مبتلاست. این بیماری در نتیجه عدم توانایی بدن در تولید انسولین به وجود می‌آید. چای سبز باعث بهبود حساسیت بدن نسبت به انسولین می‌شود و سطح قند خون را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد. نتیجه یک سری تحقیقات در ژاپن نشان داد که مصرف روزانه این چای خطر ابتلا به این بیماری را تا ۴۲ درصد کاهش می‌دهد.
قوری و گیاه چای سبز
تقویت استخوان‌ها و مفاصل:
این چای حاوی مقادیر بالایی از فلوراید است. این ماده نقش مهمی در تقویت استخوان‌ها و محافظت از آنها در مقابل پوکی و پوسیدگی دارند. از طرفی تحقیقات نشان داده که این چای فعالیت آنزیم‌های تخریب کننده و تحلیل برنده غضروف مفاصل را کاهش می‌دهد و بدین طریق از ابتلا به ورم مفاصل که در اثر بیماری روماتیسم ایجاد می‌شوند جلوگیری می‌کند.
کاهش کلسترول و حفظ سلامت قلب:
در حال حاضر یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ و میر در جهان بیماری‌های قلبی و عروقی از جمله سکته قلبی است. این گیاه با دارا بودن آنتی اکسیدان‌های مفید عوامل اصلی ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش می‌دهد. این آنتی اکسیدان‌ها از کلسترول خوب خون در برابر اکسیداسون محافظت می‌کنند و با کاهش کلسترول بد خون به سلامت قلب کمک می‌کنند. بنابراین افرادی که این چای را در رژیم غذایی خود قرار می‌دهند تا ۳۱ درصد کمتر در معرض مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند.
بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از آلزایمر:
شایع‌ترین دلیل زوال عقل در سالمندان بیماری آلزایمر است که در نتیجه تخریب عصبی ایجاد می‌شود. یکی دیگر از بیماری‌های عصبی پارکینسون است که طی آن نورون‌های عصبی تولید کننده دوپامین می‌میرند. چای سبز حاوی ترکیبات مفیدی به نام کاتچین است که اثر محافظتی بالایی از سلول‌های عصبی دارد از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. از طرفی این چای با بهبود عملکرد مغز از آن در مقابل آسیب‌های احتمالی که در اثر افزایش سن به وجود می‌آید محافظت می‌کند.
گیاه چای سبز و چای سبز
کمک به کاهش وزن:
این چای سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد از این رو با داشتن برنامه ریزی میتوانید از آن برای کاهش وزن کمک کنید. بدین منظور در طول روز میتوانید ۳ الی ۴ لیوان چای سبز بنوشید. توجه کنید که بیشتر از این مقدار نه تنها تاثیری بر کاهش وزن ندارد بلکه باعث تحریک پذیری پایانه‌های عصبی، اختلال دفع آب و الکترولیت‌های بدن می‌شود. بهترین زمان جهت نوشیدن آن ۲ ساعت بعد از وعده اصلی است بدین طریق علاوه بر افزایش چربی سوزی جذب آهن غذا به خوبی صورت می‌گیرد و نوشیدن چای اختلاطی در این موضوع ایحاد نمی‌کند.
جلوگیری از پیری زودرس:
یکی از عوارض و علائم رادیکال‌های آزاد تولید شده در بدن ایجاد پیری زودرس است. همانطور که گفته شد این چای سرشار از آنتی اکسیدان است که یکی از قوی‌ترین آنها در جلوگیری از پیری زودرس Epigallocatechin gallate محسوب می‌شود. طی یک تحقیق در ژاپن به مدت ۱۱ سال ۴۰ هزار کهنسال را مورد بررسی قرار دادند. نتیجه این آزمایش‌‌ها نشان داد، افرادی که روزانه ۵ الی ۶ فنجان چای سبز مصرف می‌کند در مقایسه با سایرین عمر بیشتری دارند و درصد مرگ و میر در آنها بسیار کاهش می‌یابد.
کاهش بوی بد دهان:
کاتچین موجود در این چای نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد. یکی از رایج ترین باکتری‌ها که نقش مهمی در پوسیدگی دندان دارد استرپتوکوک موناتس نامیده می‌شود. کاتچین با سرکوب کردن این باکتری‌ها خطر عفونت ناشی از آنها را از بین می‌برد و بدین طریق مانع ایجاد بوی بد در دهان می‌شود.
عوارض احتمالی چای سبز:
افرادی که به بیماری‌های کلیوی، کبدی، زخم معده یا اختلالات اضطربی مبتلا هستند از مصرف این چای یا مکمل‌های آن خودداری کنند.
این چای حاوی مقادیر بالایی از کافئین است از این رو مصرف افراطی آن باعث ایجاد اختلالاتی مانند عصبانیت، بی‌خوابی یا بی‌قراری می‌شود.
زنان شیرده و باردار بهتر است از مصرف این چای خودداری کنند در صورت مصرف دوز مصرفی باید توسط پزشک تعیین شود.
کافئین موجود در این گیاه مانع جذب مواد معدنی مخصوصا آهن می‌شود بنابراین بهتر است افرادی که مبتلا به کم خونی هستند از مصرف آن خودداری کنند.
دو تکه چای سبز
سخن پایانی:
در این مقاله سعی کردیم که شما را تا حدودی با ویژگی و خواص این چای محبوب آشنا کنیم. این گیاه دارای طبعی سرد و خشک است از این رو مصرف آن به همه افراد توصیه نمی‌شود و بیشتر مناسب افرادی با طبع گرم است. برای بهره مندی بهتر از خواص چای سبز میتوانید آن را با گیاهان مختلفی مانند دارچین و زنجفیل ترکیب کنید و علاوه بر گرفتن طبع سرد آنها معجونی معجزه آسا بسازید.
