امروزه به جهت عوارض بی شمار داروهای شیمیایی، افراد به استفاده از داروهای گیاهی برای درمان و پیشگیری از بیماریها روی آورده اند. یکی از گیاهان پرکاربرد و مفید با خواص دارویی بی نظیر در طب سنتی گل زیبای ختمی است. به جهت خواص بی نظیر این گل زیبا، در این مقاله قصد داریم با خواص گل ختمی و طریقه مصرف آن بیشتر آشنا شویم.
مشخصات گل ختمی
گل ختمی با نام علمی «Althaea officinalis» و از تیره پنیرکیان است. ارتفاع این گیاه به 1.5 الی 2 متر می رسد. دارای گلهایی درشت به رنگ های صورتی، سفید، ارغوانی و زرد است که از خرداد ماه تا اواسط شهریور شروع به جوانه زدن می کنند. برگهای گرد این گیاه به 7 الی 15 سانتی متر می رسد. دارای میوه هسته جدا با 15 الی 20 عدد دانه کوچک بیضی شکل و مسطح است. ریشه، گل و میوه گل ختمی قابلیت مصرف دارد. گل ختمی با نام ها خبازی شجری، العصرس، غسل، انجل، هیرو، آلتیا و خیرو نیز شناخته می شود.
خواص گل ختمی در طب سنتی
در طب سنتی از ختمی به عنوان گیاهی قابض، ادرار آور، ضد التهاب، نرم کننده، تب بر و تسکین دهنده یاد شده است. گل ختمی دارای خواص زیر می باشد:
تب بر
گل ختمی گیاهی تب بر است و علایم سرما خوردگی را رفع می کند. از گذشته تا به امروز از گل ختمی برای درمان تب بالا استفاده می شود.
درمان گلودرد
گل ختمی برای درمان گلو درد و سرفه خشک موثر بوده و درد و ناراحتی گلو را تسکین می دهد. از گل، میوه و ریشه گل ختمی برای تهیه دمنوش گل ختمی استفاده می شود. می توان برای بهبود طعم دمنوش گل ختمی کمی عسل به آن اضافه نمود.
تسکین مشکلات تنفسی
استفاده از دمنوش گل ختمی بهبود مشکلات تنفسی را تسریع می کند. جهت درمان آسم و گرفتگی بینی بسیار مفید است. دمنوش گل ختمی غشای مخاطی مسدود شده را باز نموده و گلو را نرم می کند.
درمان التهابات پوستی
ریشه های گل ختمی دارای خواص ضد التهابی می باشند. در تحقیقات انجام شده در سال 1960 محققان به این نتیجه رسیدند که ترکیبات ضد التهابی موجود در ریشه گل ختمی برآمدگی های ناشی از اگزما و پسوریازیس را از بین می برند.
ترمیم زخم های پوستگی و سوختگی ها
خاصیت ضد التهابی گل ختمی درد و التهاب ناشی از زخم ها و سوختگی، تاول و تورم را التیام می بخشد. خاصیت مرطوب کنندگی ریشه و ساقه های گل ختمی مانع از خشک شدن ناحیه آسیب دیده شده و موجب تسریع التیام زخم ها می شود. از گل ختمی به عنوان ضماد برای درمان زخم ها و التهابات پوستی استفاده می شود.
بهبود عملکرد دستگاه گوارشی
گل ختمی با خاصیت ضد التهابی و آرامش بخش خود، نقش به سزایی در بهبود سلامت گوارش بر عهده دارد. گل ختمی با اثرات ضد التهابی و آرامبخش خود از انواع التهابات دستگاه گوارشی جلوگیری نموده و برای درمان انواع مشکلات دستگاه گوارشی مثل زخم معده، درد های شکمی، اسهال، سندروم روده تحریک پذیر و ورم معده بسیار موثر است.
بر اساس پژوهش های انجام شده، گل ختمی برای درمان التهاب معده (Enteritis)، ورم مخاط روده بزرگ (Colitis)، انواع زخم های گوارشی، زخم هیاتال و زخم های دهان بسیار موثر است.
افزایش اشتها
مطالعات مختلف بر روی گل ختمی ثابت کرده که ریشه گل ختمی دارای نشاسته فراوانی است و می تواند اشتها را افزایش دهد. از همین رو می توان دمکرده آن را به عنوان یک محرک اشتها مصرف نمود.
تسکین علایم سرماخوردگی
دمنوش تهیه شده از میوه، ریشه و گل های ختمی تب و گلودرد ناشی از سرماخوردگی را کاهش می دهد. این دمنوش با اثرات آرام بخش خود موجب آرامش بدن به هنگام سرماخوردگی می شود.
بهبود گردش خون
یکی از فواید گل ختمی برای سلامی بدن افزایش میزان گردش خون در بدن است. تحقیقات نشان داده گل ختمی با افزایش گردش خون در بدن به سم زدایی بدن کمک می کند. بدین منظور بهتر است روزانه 5 میلی لیتر از عصاره گل ختمی و یا یک لیوان دمکرده گل ختمی بنوشید.
سلامت پوست
گل ختمی مرطوب کننده طبیعی برای پوست به شمار می آید. گل ختمی با اثر مرطوب کنندگی خود موجب آبرسانی و نرم و درخشان شدن پوست می شود. می توان از دمکرده گل ختمی به همراه انواع روغن های طبیعی مثل روغن زیتون و یا ماست و عسل به عنوان ماسک صورت برای نرم و روشن نمودن پوست استفاده نمود.
سلامت مو
گل ختمی به عنوان نرم کننده گیاهی مو به کار رود. گل ختمی برای سلامت موها مفید بوده و موجب از بین رفتن مشکلات ناشی از خشکی مو مثل وزی و موخوره می شود. استفاده منظم از این نرم کننده طبیعی مو، موهایی صاف، سالم و درخشان را برایتان به ارمغان می آورد.
منبعی غنی از انواع ویتامین ها و املاح
ریشه های گل ختمی حاوی مقادیر زیادی ویتامین B و C است. با افزودن ریشه های خوراکی این گل به رژیم غذایی خود می توان به منبع غنی از ویتامین B و C دست یافت. همچنین ریشه گل ختمی سرشار از مواد معدنی چون کلسیم، آهن، مس، روی و ید است.
گل ختمی به عنوان رنگ موی طبیعی
با استفاده از گل های آبی رنگ گل ختمی بدون کوچکترین آسیبی می توانید با یک رنگ موی طبیعی موهای خود را در خانه رنگ کنید. برای این منظور گل های آبی رنگ گل ختمی را در آب به مدت دقیقه بجوشانید. سپس آن را صاف کنید و به جای رنگ مو از آن استفاده کنید.
سایر خواص گل ختمی
از دهانشویه تهیه شده از گل ختمی برای جلوگیری از خونریزی لثه استفاده می شود.
در قرون وسطی از دمنوش گل ختمی برای درمان بیماریهای مثانه و ریه استفاده می شده است.
گل ختمی برای درمان شب ادراری مفید است.
جوشانده ریشه ها و برگ های گل ختمی موجب تسهیل زایمان شده و شیر مادران را افزایش می دهد.
گل ختمی با شکستن سنگ های کلیه به دفع آنها کمک می کند.
گل ختمی از سقط جنین جلوگیری می کند.
موارد احتیاطی و عوارض جانبی
ار آنجایی که گل ختمی موجب کاهش قند خون می شود، ممکن است در افراد مبتلا به دیابت سطح قندخون را کاهش دهد (Hypoglycemia).
برای کنترل قند خون در طول جراحی و پس از آن، تقریبا 2 هفته قبل از جراحی از مصرف گل ختمی اجتناب کنید.
در مورد بی خطر بودن استفاده از گل ختمی در دوران بارداری اطلاعات کافی وجود ندارد، بنابراین خانم های باردار از مصرف آن در طول دوره بارداری خودداری کنند.
هر چند گل ختمی گیاه پرخاصیتی است و برای بیشتر افراد بیخطر است. اما بهتر است در هنگام استفاده از آن جوانب احتیاط را رعایت کرده و در مصرف آن زیاده روی نکنید.