معرفی درخت به

درخت به از جمله درختان مثمر به شمار می رود که دارای واریته های مختلفی است و با نام های مختلفی همچون هیوا، سنگه، توچ و … نیز شناخته می شود. میوه ای گرد، کروی و بیضی مانند دارد که دارای خواص دارویی و درمانی زیادی است و در مرکز آن چندین دانه همچون سیب قرار دارد که این دانه ها به همراه برگ ها خاصیت درمانی دارند؛ از میوه این گیاه علاوه بر تازه خوری برای تهیه مربا، کمپوت و … نیز استفاده می کنند.

به صورت درختچه ای کوتاه رشد می کند و از باردهی متوسط رو به بالایی برخوردار است که از طریق بذر، قلمه، پیوند، پاجوش و خواباندن تکثیر می شود که برای رشد به آفتاب کامل، آبیاری متوسط و دمای ایده آل نیاز دارد که در بیشتر مناطق رشد و از رشد آسانی نیز برخوردار است. ما در این مقاله به توضیح کامل درخت به خواهیم پرداخت پس در ادامه مطلب در پوپونیک همراه ما باشید.

مشخصات گیاهی کامل درخت به:

درخت به همچون درختچه ای کوتاه و دائمی رشد می کند و گیاهی از خانواده گل سرخیان به شمار می رود که میوه ای گرد، کروی و بیضی مانندی دارد که در سایز متوسط رشد می کند که قسمت گوشتی آن کمی سفت است به همین دلیل بیشتر آن را طبخ داده و سپس آن را مصرف می کنند که بسیار معطر است و فضای خانه را عطرآگین می کند، علاوه بر آن از میوه این گیاه برای تهیه مربا و … نیز استفاده می کنند که به دلیل خاصیت دارویی و درمانی زیادی که دارد بسیاری از افراد در فصل پاییز از آن استفاده می کنند و آن را بر روی بخاری یا چراغ گذاشته و پس از پخته شدن آن را میل می کنند.

در مرکز قسمت گوشتی این گیاه چندین دانه بیضی شکل کوچک به رنگ سیاه مایل به قهوه ای وجود دارد که این دانه ها نیز به دلیل خاصیت دارویی و درمانی ای که دارند مصرف می شوند طوریکه بسیاری از عطاری ها و فروشندگان داروهای طب سنتی دانه های آن را به صورت جدا به فروش می رسانند.

میوه این گیاه در ابتدای رشد به رنگ سبز است که به هنگام رسیدن به رنگ زرد تغییر پیدا می کند که دارای گل های سفید و زرد رنگی است که در فصل بهار شکوفه می دهد و منظره زیبایی را نمایان می کند که گل های آن جاذب حشرات مختلفی همچون زنبور عسل و پروانه است؛ درختی خود گرده افشان به شمار می رود که گرده افشانی آن توسط باد و حشرات انجام می شود.

نکته ای که وجود دارد این است که علاوه بر میوه و دانه از برگ های گوشتی و سبز رنگ این گیاه به عنوان دمنوش و چای استفاده می کنند که خواص درمانی بسیاری دارد. درخت به از خانواده درخت سیب به شمار می رود که از رشد سریعی برخوردار است طوریکه پس از گذشت 4 تا 5 سال بالغ و نوبرانه آن قابل برداشت و استفاده می شود که عمر اقتصادی آن به بیش از 40 سال می رسد. این گیاه در اصل بومی مناطقی از ایران، ترکیه و جنوب غربی آسیا است. برگ های این گیاه حالتی تخم مرغی شکل پرزدار و کرکدار دارد.

انواع درخت به:

درخت به دارای ارقام و واریته های مختلفی است که ما در این بخش صرفاً به بخشی از مهمترین آنها به صورت خلاصه و تیتر وار اشاره خواهیم نمود که عبارت اند از:

درخت به قرمز:

درخت به قرمز بومی ایتالیاست که میوه آن ظاهری گرد و کروی مانند به رنگ قرمز با عمر اقتصادی 40 سال دارد که نسبت به خشکی مقاوم است و از سال دوم رشد خود شروع به باردهی می کند که بیشتر از آن برای تازه خوری و تهیه مربا ارگانیک استفاده می کنند که از رشد آسان و سریعی برخوردار است.

درخت به لیمو:

درخت به لیمو یک از واریته های درخت به، به شمار می رود که به رنگ لیمویی است که عمر اقتصادی آن برای رشد 40 سال است که در بیشتر مناطق رشد می کند که بسیار آبدار، گوشتی و کمی سفت است که طعم به نسبت ترشی نیز دارد که قابلیت انبارداری بالایی دارد.

درخت به وحشی:

درخت به وحشی در سایز متوسط رشد می کند که به رنگ زرد است و طعم شیرینی دارد که عمر اقتصادی آن به بیش از 35 سال می رسد که نسبت به سرما مقاوم است که طعم دلچسب و معطری دارد و در بیشتر مناطق رشد می کند.

درخت به ایتالیا:

درخت به ایتالیا بومی ایتالیا است که میوه کرمی مایل به زردی دارد که باردهی آن از سال دوم و سوم شروع می شود که در سایز درشت رشد و بسیار گوشتی است که طعم دلچسبی دارد و فضا را به هنگام پخت و پز عطرآگین می کند که استفاده های مختلفی از آن می کنند.

درخت به ترش آذربایجان:

درخت به ترش آذربایجان طعم ترشی دارد که بسیار آبدار و به رنگ زرد است که ظاهری گرد و گلابی شکل دارد که نسبت به سرما و آبیاری مقاوم است و از باردهی بالایی برخوردار است و برای کاشت در بیشتر مناطق مناسب است.

درخت به شاهرود:

درخت به شاهرود میوه ای در سایز متوسط به رنگ کرم مایل به زرد تولید می کند که عمر اقتصادی آن به بیش از 40 سال می رسد و به صورت درختچه ای کوتاه رشد می کند که قدرت انبارداری بالایی دارد و دارای طعم شیرینی است و برای تازه خوری و مربا مناسب است.

درخت به اصفهان:

درخت به اصفهان از قدرت انبارداری بالایی برخوردار است که برای تازه خوری و تهیه مربا رقم مناسبی است که طعم دلچسبی با عطر ماندگار دارد که دارای شاخه و برگ جمع و جوری است که عمر اقتصادی آن به 50 سال نیز می رسد.

درخت به آمریکایی:

درخت به آمریکایی بومی آمریکا است که عمر اقتصادی آن 40 سال است که میوه گلابی شکلی به رنگ کرم مایل به زرد دارد که از سال دوم شروع به باردهی می کند و نوبرانه می دهد که طعم دلچسبی دارد و میوه های آن در سایز متوسط رو با بالا رشد می کنند.

درخت به آناناسی:

درخت به آناناسی به رنگ سبز است که در سایز درشت رشد می کند که عمر اقتصادی آن 40 سال است، دارای طعم شیرینی است و باردهی خوبی دارد و نسبت به خشکی و همچنین سرمای هوا مقاوم است.

درخت به ژاپنی:

درخت به ژاپنی دارای گل های قرمز رنگ زیبایی است که به هنگام شکفتن منظره زیبایی را نمایان می کند و همانطور که از نامش پیداست بومی کشور ژاپن است که به صورت درختچه ای کوتاه با باردهی بالا رشد می کند.

روشهای تکثیر درخت به:

درخت به از طریق بذر، قلمه، پیوند، پاجوش و خواباندن تکثیر می شود.

کاشت بذری درخت به:

در کشت بذری دانه های درخت به را از قسمت گوشتی گیاه جدا کنید سپس آنها را در داخل دستمال کاغذی مرطوب به مدت 24 تا 48 ساعت قرار دهید، گلدانی با زهکشی مناسب تهیه کنید و بذر گیاه را در داخل آن بکارید و با مقداری کود نرم روی بذر را بپوشانید و گیاه را آبیاری کنید و تا زمان جوانه زنی نگذرید بستر مورد کشت خشک شود. پس از مدتی بذر جوانه می زند و جوانه های رشد یافته آن از زیر خاک بیرون می آیند، زمانیکه گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید آن را به گلدان بزرگتر و در نهایت به زمین اصلی منتقل کنید، برای این منظور گودالی به اندازه دو برابر ریشه گیاه ایجاد کنید و نهال به دست آمده حاصل از کاشت بذر را در داخل آن بکارید و گیاه را آبیاری کنید تا گیاه رشد خود را ادامه دهد.

کاشت قلمه درخت به:

در کاشت قلمه درخت به، درختی را انتخاب کنید که از باردهی خوبی برخوردار است سپس قلمه های خشبی درخت به را در فصل پاییز و اوایل فصل زمستان از درخت به با ارتفاع 20 تا 25 سانتیمتر تهیه کنید و قلمه های خیر خشبی این گیاه را در فصل تابستان و اوایل فصل پاییز از درخت به تهیه کنید، گودالی در عمق مناسب ایجاد کنید و از هورمون ریشه زایی بر روی قلمه استفاده و قلمه را در درون گودال بکارید و آن را آبیاری کنید که پس از گذشت مدتی قلمه ریشه دار می شود و شروع به رشد می کند.

پیوند زدن درخت به:

برای پیوند زدن گیاهان حاصل از رشد بذری می بایست به عنوان پایه برای تکثیر درخت به از طریق پیوند استفاده نمود و معمولا پیوند را از ارقامی به دست می آورند که دارای باردهی خوب و همچنین شکل و کیفیت میوه مناسبی هستند که از روش های مختلف پیوند می توان به روش پیوند نیمانیم، زبانه ای و زینی اشاره نمود.

پاجوش درخت به:

در کنار درخت به پاجوش های زیادی رشد می کند که شما می توانید آنها را از ریشه خارج و در بستر دیگری از خاک مورد کشت بکارید برای این منظور گودالی در ابعاد و عمق مناسب ایجاد و پاجوش ها را در داخل آن و درست در مرکز گیاه بکارید و در نهایت گیاه را آبیاری کنید تا رشد خود را آغاز کند.

خواباندن شاخه درخت به:

خواباندن شاخه کار چندان سختی نیست در این روش یکی از شاخه های بلند گیاه را در نزد درخت در داخل خاک قرار دهید و روی آن را با خاک بپوشانید که پس از مدتی به دلیل قرار گرفتن شاخه در زیر خاک و تغذیه از درخت شاخه ریشه دار می شود که در این هنگام شما می توانید شاخه را از درخت قطع کنید تا گیاه رشد خود را شروع کند که پس از مدتی می توانید گیاه را جابجا و در بستر مورد کشت بکارید.

روشهای هرس درخت به:

درخت به نیاز به هرس آنچنانی ندارد طوریکه این درخت در سالهای ابتدایی خود نیاز به هرس ندارد که در این سال ها بهتر است فقط پاجوش های گیاه را قطع کند و به هنگام هرس نیز صرفاً شاخه های بیمار و شکسته را از درخت قطع کنید، در کل درختی جمع و جور به شمار می رود.

شرایط اکولوژیک رشد درخت به:

درخت به مانند درخت های دیگر به شرایط محیطی مناسب برای رشد نیاز دارد.

ارتفاع:

درخت به همچون درختچه ای کوتاه رشد می کند که ارتفاع آن بسته به واریته های مختلف متغیر و بین 2 تا 7 متر است که البته ممکن است بیشتر و کمتر نیز شود.

نور:

گیاهی آفتاب دوست به شمار می رود که در فصل شکفتن تا میوه دهی نیاز به نور کامل خورشید با حداقل 6 تا 9 ساعت نور خورشید دارد.

دما:

دمای مناطق گرمسیری و نیمه سرد را برای رشد و نمو می پسندد که دمای مناسب برای رشد این گیاه در فصول مختلف سال بین 5- تا 45 درجه سانتی گراد است که تا دمای 7- را تحمل می کند. توجه داشته باشید که میوه این گیاه نسبت به گلابی توان کمتری نسبت به سرما دارد.

خاک:

درخت به در گستره وسیعی از خاک های غنی و حاصلخیز به خصوص رسی و شنی رشد می کند که در این میان خاکهای اسیدی نسبت به خاک های قلیایی بهترند. برای رشد این گیاه از خاک های آهکی استفاده نکنید چرا که درخت به در خاک های آهکی رشد نمی کند.

آبیاری:

به آبیاری متوسطی نیاز دارد بنابراین هفته ای دوبار آبیاری برای رشد این گیاه کافی است که دارای ریشه ای سطحی است که نمی تواند عدم آبیاری طولانی مدت را طاقت بیاورد و در صورت عدم آبیاری میوه آن کوچک می شود.

فاصله کاشت:

فاصله کاشت بین درخت ها 3 تا 4 متر و فاصله بین ردیف ها نیز 3 متر است.

زمان و مقدار کود دهی به درخت به:

کوددهی درخت به، به صورت ملایم و سبک انجام می شود برای این منظور استفاده از کودی که دارای سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم است برای رشد گیاه ضروری است، با استفاده از کوددهی به موقع و مناسب نیازهای تغذیه ای گیاه را برطرف کنید و از این طریق علاوه بر افزایش باردهی کیفیت محصول خود را نیز تا حدود زیادی افزایش دهید.

آفات و بیماری های درخت به:

درخت به را آفات و بیماری های زیادی تهدید می کند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارت اند از:

شته:

شته از آفات رایج درختان مثمر به شمار می رود که تقریباً به بخشی وسیعی از درختان آسیب می رساند، شته در واقع نام حشره ای کوچک است که بر روی سر شاخه های جوان گیاه فعالیت می کند و به سطح برگ ها و میوه گیاه می چسبد و خساراتی را به بار می آورد که عمده راه مبارزه با آن استفاده از سموم شیمیایی است.

سرخرطومی:

سرخرطومی معمولا با شروع فصل تابستان به درخت حمله و لاروهایش به درخت آسیب جدی وارد می کند.

لاروهای حشرات مختلف:

لاروهای های حشرات مختلف به بخش های مختلف گیاه منجمله برگ، میوه و شاخه درخت آسیب وارد می کنند که تنها راه مبارزه با آن استفاده از سموم شیمیایی است.

آتشک:

این آفت علاوه بر درخت به سایر درختان مثمر همچون سیب و گلابی را نیز مورد حمله قرار می دهد که برای از بین بردن آن استفاده از سموم شیمیایی توصیه می شود.

زنگ:

زنگ نوعی بیماری قارچی به شمار می رود که بر روی میوه و برگ گیاه لکه های نارنجی رنگی را ایجاد می کند.

آرمیلایا:

آرمیلایا با نام بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه شناخته می شود در واقع به ریشه گیاه خسارات وارد و در نتیجه باعث از بین رفتن کلی گیاه می شود.

لکه برگی قارچی:

لکه های برگی قارچی از بیماری های شایع به شمار می رود که معمولا در رطوبت بالا بسیار شایع هستند، این بیماری همانطور که از نامش پیداست باعث تغییر رنگ برگها می شود طوریکه لکه های رنگی با مرکز سفید بر روی برگ گیاه ایجاد می کند.

نحوه برداشت میوه به:

برداشت میوه درخت به در فصل پاییز انجام می شود، به هنگام برداشت میوه درخت به را با دست خود بگیرید و بکشید که به راحتی از شاخه گیاه جدا می شود سپس آن را در داخل جعبه یا سبد بگذارید؛ توجه داشته باشید که به هنگام برداشت میوه به، به طور کامل نمی رسد و رنگ آن کمی سبز و چروکیده باقی می ماند به همین دلیل لازم است پس از برداشت آن را به جای سرد و خنک منتقل کنید و زمانی که رنگ آن به زرد تغییر پیدا کرد به این معنی است که به طور کامل رسیده است و می توانید آن را مصرف کنید.

کاربرد درخت به:

از بخش های مختلف درخت به استفاده مختلفی به قرار زیر می کنند.

• از میوه این گیاه برای تازه خوری به صورت خام و طبخ شده استفاده می کنند.
• از میوه این گیاه برای تهیه مربا استفاده می کنند.
• میوه این گیاه در آشپزی کاربرد دارد.
• از میوه این گیاه برای تهیه و پخت انواع شیرینی استفاده می کنند.
• از دانه های این گیاه در طب سنتی به وفور استفاده می کنند.
• از برگ های این گیاه برای تهیه دمنوش طبیعی استفاده می کنند.

سخن پایانی:

درخت به دارای ارقام و واریته های مختلفی است که هر کدام از آنها خاص یک منطقه جغرافیایی هستند که در این میان کشور ایران به دلیل چهار فصل بودن مستعد پرورش گونه های مختلف درخت به است، عمر اقتصادی این درخت بین 35 تا 50 سال تخمین زده شده است که میوه آن در رنگهای مختلف زرد، قرمز، سبز و … ظاهر می شود؛ از بخش های مختلف این گیاه استفاده های مختلف غذایی، دارویی، آشپزی، مربا، دمنوش و … می کنند که به راحتی قابل تکثیر است که ما در این مقاله مراحل مختلف کاشت تا برداشت و همچنین نحوه نگهداری درخت به را برای شما بازگو نمودیم که امیدواریم برایتان مفید باشد، اگر چنانچه تجربه کاشت، داشت تا برداشت درخت به را دارید تجربیات خود را با ما و دیگر مخاطبان پوپونیک به اشتراک بگذارید.