درخت گز چیست

از نظر ظاهری درخت گز شاخه های زیاد و سختی دارد، برگ های آن صاف و بسیار کوچک است که رنگی شبیه به رنگ سفید دارند. برگهای کوچک درخت گز لوزی شکل و تخم مرغی شکل هستند که نوکشان تیز می باشد. گل آذین درخت گز کوتاه و متراکم بوده که دارای برگه ای نوک تیز است و از پوپک گل بلند تر است.

این گیاه گلهایی قرمز یا صورتی رنگ دارد که در قسمت انتهایی ساقه ها قرار می گیرند و در بهار و پاییز شکوفه می دهند. گل آذین درخت گز دارای پنج پرچم است که میله ای بوده و متصل به شیار های دیسک می باشد. رنگ بیرونی چوب گز سفید رنگ است لیکن داخل چوب سرخ است. چوب درخت گز سخت و شکننده است گزینه مناسبی برای استفاده در حرفه نجاری محسوب می شود. پوست گز دارای مقداری تانن می باشد.

شهدی که از گز گونه ی انگبین استخراج شده دارای 50 درصد لولزو و 20 درصد کستروز است که از ترشح نیش حشره ای به نام Eriococus حاصل می شود.

مشخصات گیاهی درخت گز

ریشه های درخت گز به آب سطحی زمین می رسند و به همین دلیل این گیاه می تواند حتی در مناطق گرمسیری عمری طولانی داشته باشد که تقریبا به هزار سال می رسد. درخت گز می تواند تا ارتفاع 10 و 15 متری رشد کند. این درخت از خانواده Tamarix ها بوده و می تواند در مناطقی که خاک شور و بیابانی دارند رشد کرده و دوام بیاورد همچنین در مقابل خشکی نیز مقاومت دارد. اما بیشترین رشد آن در مناطقی خشکی است که آبراهه ها و رودخانه های شور و قلیایی دارند. اگر درخت گز به طرز صحیح کاشته شود حداقل تا حدود سال 40 سانتی متر رشد خواهد داشت.

از دید گیاه شناسی درخت گز را می توان به عنوان درختچه نیز نام برد که برگ های کوچک سوزنی و پولکی شکل دارد. گز از گیاهان مقاومی است که می تواند در هر منطقه آب و هوایی رشد کند، حتی می تواند در ارتفاع بلند کوهستانی و قله کوه نیز به حیات خود ادامه دهد. همچنین گونه های متفاوتی از درخت گز تا به حال مشاهده شده است؛ نوع گز شاهی از درخت گز در مناطق متفاوتی رشد کرده است.

کاشت درخت غیر مثمر

مناطق مطلوب برای رشد و تکثیر درخت گز:

این درختچه مقاومت زیادی در مقابل تغییرات آب و هوایی نشان داده است و بهترین نواحی رشد و تکثیر این درخت مناطق دارای آب و هوای گرم خشک مانند مناطق بیابانی و شور محسوب می شود. با توجه به مقاومت خوب آن در برابر گرمای هوا و نیز شوری خاک این درختچه می تواند در شنهای ساحلی مجاور دریاها و کنار رودخانه ها و یا نهرهای شور نیز به خوبی رشد کند.

برای کاشت این درخت باید مکان آفتاب گیر باشد تا گلدهی صحیحی داشته باشد. مطمئن شوید که خاک زهکشی شده و سبک است حتی خاک شنی هم مناسب می باشد، نباید خاک گز مرطوب باشد. گز علاقه به ریختن و پخش کردن گل های خود دارد دایم باید اطراف آن را تمیز کرد.

موارد استفاده و کاربردهای مرسوم از درخت گز

کاربردهای مختلف و متنوعی برای درخت گز وجود دارد که مهمترین آنها را در دو دسته دارویی و صنعتی می توان دسته بندی کرد؛ ابتدا به مصارف دارویی و سپس کاربردهای صنعتی آن حد المقدور اشاره خواهیم کرد.

مصارف دارویی درخت گز

با توجه به طبع گرم و خشک گز از قدیم الایام و در طب سنتی در درمان بیماری ها با منشا سردی کاربرد داشته است؛ برای مثال می توان به استفاده از دم کرده مخلوط پوست آن به همراه دارچین در درمان سرفه های قدیمی اشاره نمود؛ این دم کرده همچنین در درمان بیماری بواسیر نیز موثر است. همچنین این گیاه برای کسانی که درد معده با منشاء سردی دارند نیز مفید است. مزه مزه کردن ترکیب کوبیده شده ی پوست گز با سرکه برای رفع دندان درد می تواند به عنوان مسکن عمل می کند، همچنین این عمل کمک بسزایی برای رفع بوی تعفن ناشی از چرک لثه در دهان می کند.

دم کرده پوست این درخت و مصرف آن برای درمان اخلاط خونی سینه و کنترل بیماری یرقان موثر می باشد. دمکرده پوست این درخت برای کاهش ترشحات اسپرم موثر است. پوست این درخت برای طحال و کبد مضر بوده برای استفاده باید با مصلح میل شود تا طبع آن اصلاح گردد.

برای درمان اسهال ترکیب 8 گرم پوست گز با 300 سی سی آب دمکرده روزی 3 استکان میل شود. در کل از درخت گز برای درمان و کنترل بیماری هایی نظیر دیابت، اختلالات گوارشی، زخم ها و مشکلات دندانی استفاده و توصیه می شود. مصرف این گیاه در دوران بارداری توصیه نشده است.

مصارف صنعتی درخت گز

از جمله مصارف صنعتی این درخت می توان به استفاده از آن در محصولات صنعتی و ساختمان سازی اشاره کرد؛ مانند استفاده در خمیر مکمل در ترکیب خمیر های مرغوب دیگر، برای تولید تخته خرده چوب از خرده چوب خالص یا مخلوط آن با خرده چوب های دیگر، استفاده از تنه های بلند و قطور آن در ساخت سقف آغلها و اصطبل ها به ویژه در مناطق کوهستانی، و ساخت داربست برای درختان مو و همچنین استفاده از درخت گز در سر درب منازل و اتاقها، ساعت سازی، سوخت خودرو و هواپیما، صنایع بهداشتی و پزشکی نمونه های دیگر از مصارف صنعتی چوب این درخت هستند. مواد شیمیایی اصلی موجود در درخت گز عبارتند از اسید های فنلیک، فلاونوئید ها و تانن‌ها.

سیستم ریشه ی قوی درخت گز باعث جلوگیری از فرسایش خاک می شود. همچنین ریشه های ریز بلند آن می تواند به آب های با عمق زیاد نفوذ و از آنها تغذیه کند؛ چوب درخت گز در نجاری و همچنین به عنوان هیزم کاربرد دارد. در ایران با توجه به بیابانی بودن بیشتر مناطق کاشت و پرورش این درخت مناسب است چرا که درخت گز در مناطق گرم و خشک رشد کرده و در ایران نیز منطقه بیابانی زیاد است پس برای بیابان زدایی و جلوگیری از فرسایش خاک گزینه ی خوبی است.

برخی معتقد هستند که پرورش این درخت تهدید کننده ای برای محیط زیست طبیعی است. درخت گز گیاهی تشنه است که تعرق و تبخیر بالایی دارد که آب فراوانی گرفته و سپس در هوا آزاد می کند. این گیاه با گیاهان بومی رقابت داشته و قادر است زیستگاه ساحلی را جابه جا کند و این موجب افزایش فرکانس آتش سوزی، کاهش میزان آب، تغییر هیدرولوژی جریان یافته و افزایش شوری خاک می شود.