روش نگهداری از گل گندمی
اگر گیاه گندمی (عنکبوتی) شما را یاد دکور اتاق های خوابگاه دانشجویی می اندازد، به این دلیل است که یکی از بهترین گیاهان آپارتمانی برای مبتدیان و یکی از آسان ترین گیاهان برای تکثیر و هدیه دادن به دیگران است. این گیاه که امروزه به همان اندازه نسل های گذشته مد و پرطرفدار است، وقتی در سبد آویز قرار می گیرد، یک آویز زنده و متحرک ایجاد می کند؛ جایی که انبوهی از بچه گندمی ها یا «عنکبوت های کوچک» می توانند آزادانه از ساقه های بلند و کمانی آن آویزان شوند.
اگر فکر می کردید همه گیاهان گندمی شبیه هم هستند، از کشف این موضوع خوشحال خواهید شد که این گیاه با شاخ و برگ های جذاب و فواره ای شکلش در انواع مختلفی از رنگ و فرم وجود دارد، از جمله ارقامی با برگ های فرفری. و اگرچه معمولاً در داخل خانه پرورش داده می شوند، اما در صورت فراهم بودن شرایط مناسب، می توانند در فضای باز نیز شکوفا شوند.
اطلاعات پایه گیاه گندمی
نام علمی: Chlorophytum comosum
نام های رایج: گیاه عنکبوتی (Spider plant)، گیاه هواپیما، گیاه روبانی، پیچک عنکبوتی، سوسن سنت برنارد و در ایران: گیاه گندمی یا سجافی.
منشأ: بومی آفریقای جنوبی
سطح نگهداری: آسان
اندازه: ۲۰ تا ۶۰ سانتی متر ارتفاع و تا ۹۰ سانتی متر پهنا.
گیاه گندمی در گلدان
نیاز نوری: نور روشن تا متوسط اما غیرمستقیم.
نرخ رشد: سریع؛ اغلب در عرض چند سال به اندازه کامل خود می رسد.
شاخ و برگ: بسته به نوع واریته، ممکن است کاملاً سبز یا ابلق (ترکیب سبز و سفید یا سبز و زرد) باشد.
رنگ گل ها: سفید، زرد
آیا گیاه گندمی سمی است؟
اگرچه گیاه گندمی برای خانه هایی که کودک و حیوان خانگی دارند، به طور کلی ایمن و بی خطر است، اما حاوی مواد شیمیایی است که می تواند برای گربه ها کمی توهم زا باشد و حالتی سرخوشانه شبیه به «کت نیپ» (نعنای گربه ای) در آن ها ایجاد کند. بهتر است گیاه را دور از دسترس گربه ها نگه دارید، زیرا خوردن زیاد آن می تواند باعث ناراحتی گوارشی شود.
سایر مزایای پرورش گیاه گندمی
علاوه بر ظاهر فوق العاده نوستالژیک و کلاسیک، گیاه گندمی می تواند کیفیت هوای داخل خانه را بهبود بخشد و فرمالدهید، مونوکسید کربن و سایر ناخالصی های مضر را فیلتر کند.
کاشت گیاه گندمی
انتخاب گلدان مناسب نقش مهمی در سلامت ریشه و رشد بهتر گیاه گندمی دارد؛ بنابراین هنگام تهیه گلدان به نکات زیر توجه کنید:
محل کاشت
چه در داخل و چه در فضای باز، گیاه گندمی مکانی با نور روشن و غیرمستقیم را ترجیح می دهد. اگرچه گندمی می تواند شرایط کم نور را تحمل کند، اما برای گل دهی و تولید پاجوش (بچه گندمی) به نور کافی نیاز دارد. از تابش مستقیم نور خورشید خودداری کنید، زیرا می تواند باعث سوختن برگ ها شود. در آب و هوای گرم تر (مناطق ۹ تا ۱۱) می توان آن را در تمام طول سال در فضای باز پرورش داد.
دما و رطوبت
دمای معمولی اتاق (۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد یا ۶۵ تا ۷۵ درجه فارنهایت) و رطوبت معمولی خانه مناسب است. گیاه را از کوران هوای سرد و نقاط نزدیک دریچه های گرمایشی و سرمایشی دور نگه دارید. اگر در فضای باز می کارید، از قرار دادن آن در دمای کمتر از ۷ درجه سانتی گراد خودداری کنید.
نوع خاک:
از مخلوط خاک گلدان با زهکشی خوب استفاده کنید.
الزامات گلدان
مانند اکثر گیاهان آپارتمانی، مطمئن شوید که از گلدانی با سوراخ های زهکشی استفاده می کنید تا از خیس ماندن خاک و پوسیدگی ریشه جلوگیری شود. گیاهان گندمی بدشان نمی آید که در خانه شان کمی در فشار باشند (ریشه پر باشند)، بنابراین گلدانی را انتخاب کنید که فقط کمی بزرگتر از توپ ریشه گیاهتان باشد.
تعویض گلدان گیاه گندمی
مراقبت و نگهداری
برای حفظ شادابی و تضمین سلامت گیاه گندمی، رعایت اصول زیر در برنامه مراقبتی آن توصیه می شود:
آبیاری
گیاهان گندمی رطوبت یکنواخت را دوست دارند اما می توانند کمی بی توجهی را تحمل کنند زیرا ریشه های ضخیم و گوشتی آن ها قادر به ذخیره آب هستند. یک قانون خوب این است که وقتی ۲.۵ سانتی متر (یک اینچ) از سطح خاک خشک شد، آبیاری کنید. از آبیاری بیش از حد خودداری کنید، زیرا می تواند منجر به پوسیدگی ریشه شود.
کوددهی
گیاهان گندمی همچنین می توانند مواد مغذی را در ریشه های خود ذخیره کنند، بنابراین نیازی به کوددهی مکرر ندارند. در طول بهار و تابستان هر دو هفته یک بار با استفاده از کود مایع ارگانیک مخصوص گیاهان آپارتمانی آن ها را تغذیه کنید و در ماه های پاییز و زمستان کمتر کود بدهید یا اصلاً ندهید. از کوددهی بیش از حد خودداری کنید، زیرا می تواند باعث قهوه ای شدن نوک برگ ها شود و مانع از تولید پاجوش توسط گیاه شود.
هرس کردن
برای اینکه گیاه گندمی شما بهترین ظاهر را داشته باشد، نوک یا لبه های قهوه ای برگ ها را با استفاده از یک قیچی کوچک و تیز و با رعایت زاویه طبیعی نوک برگ، قیچی کنید. همچنین برگ های مرده یا آسیب دیده و ساقه های رونده ناخواسته را با بریدن آن ها تا سطح خاک حذف کنید. با حذف ساقه ها و گیاهچه ها به گیاه آسیبی نمی رسانید و اغلب سلامت و قدرت آن را بهبود می بخشید.
تعویض گلدان
اگر ریشه ها شروع به بیرون زدن از سوراخ های زهکشی کردند یا از سطح خاک بالا آمدند، زمان آن است که گیاه خود را به گلدان جدیدی منتقل کنید. گلدانی را انتخاب کنید که فقط کمی بزرگتر از گلدان فعلی (حدود ۲ تا ۵ سانتی متر) باشد و حتماً خاک را تازه کنید تا زهکشی بهبود یابد.
آفات
گیاهان گندمی معمولاً بدون آفت هستند اما گاهی اوقات ممکن است توسط شپشک آردآلود، شپشک سپردار و کنه عنکبوتی مورد اذیت قرار گیرند. درمان های خوب برای خلاص شدن از شر این حشرات شامل شستن برگ ها با صابون حشره کش و استفاده از روغن نیم (Neem oil) ارگانیک است.
مشکلات شاخ و برگ
ظاهر برگ های گیاه گندمی شاخص خوبی برای تشخیص وضعیت سلامت آن است؛ در صورت مشاهده تغییرات زیر، به علل و راهکارهای ارائه شده توجه کنید:
- اگر متوجه نوک قهوه ای برگ ها (که به آن “سوختگی نوک” هم می گویند) شدید، می تواند نشانه تجمع املاح و نمک در نوک برگ ها باشد. مطمئن شوید که گیاه قبل و بعد از کوددهی به خوبی آبیاری شود و اجازه ندهید بیش از حد خشک شود.
- سوختگی نوک برگ همچنین می تواند ناشی از نور زیاد خورشید یا رطوبت ناکافی باشد.
- اگر کناره های برگ ها نیز قهوه ای است، می تواند ناشی از مواد شیمیایی موجود در آبی باشد که استفاده می کنید، به ویژه فلوراید و کلر. در صورت امکان، گیاه خود را با آب مقطر، تصفیه شده یا آبی که جوشیده و سرد شده (و کلر آن پریده) آبیاری کنید.
- اگر برگ ها رنگ پریده شدند یا حالت ابلق (رنگارنگ) خود را از دست دادند، معمولاً نشانه آن است که گیاه شما نور کافی دریافت نمی کند.
برگ های بیمار گیاه گندمی
روش تکثیر گیاه گندمی
تکثیر گیاه گندمی آنقدر باورنکردنی آسان است که به زودی فرزندان آن را به همه دوستان و همسایگان خود هدیه خواهید داد. چندین روش مطمئن وجود دارد که می توانید برای پرورش گیاهان جدید از «بچه گندمی ها» (گیاهچه ها) استفاده کنید.
- زمانی که بچه گندمی ها شروع به درآوردن ریشه های کوتاه و کلفت کردند، به سادگی آن ها را از ساقه های رونده جدا کنید (بقیه ساقه را تا پایه گیاه مادر ببرید) و ریشه ها را در مقداری خاک گلدان قرار دهید. خاک را به طور مداوم مرطوب نگه دارید تا زمانی که شروع به دیدن رشد برگ های جدید کنید.
- همچنین می توانید گیاهچه ها را قبل از تشکیل ریشه جدا کنید و آن ها را در یک لیوان آب قرار دهید، البته مراقب باشید که برگ ها زیر آب نروند. پس از اینکه شروع به ریشه دادن کردند، می توانید آن ها را در گلدان بکارید و هدیه دهید.
- از چند تا از بچه گندمی ها استفاده کنید تا گیاه مادر پرپشت تر به نظر برسد؛ به این صورت که آن ها را در خاک کنار گیاه مادر بکارید و اجازه دهید ریشه بزنند. بچه گندمی ها را تا زمانی که گیاهان جدید به اندازه کافی قوی شوند که به تنهایی زنده بمانند، به گیاه مادر متصل نگه دارید.
- اگر گیاه گندمی شما هیچ بچه ای تولید نمی کند یا برای گلدانش خیلی بزرگ شده است، می توانید آن را از طریق «تقسیم بوته» تکثیر کنید. گیاه را از گلدان خارج کرده و ریشه ها را با استفاده از انگشتان یا چاقوی باغبانی به چند دسته تقسیم کنید. گیاهان جدید را در گلدان های تمیز پر از خاک تازه بکارید.
انواع گیاه گندمی
گیاه گندمی دارای ارقام متنوعی است که هر کدام از نظر الگوی رنگی و فرم برگ ها زیبایی منحصر به فردی دارند؛ در ادامه با برخی از محبوب ترین انواع آن آشنا می شوید:
- ‘Variegatum’ (گندمی ابلق): برگ های نواری سبز با حاشیه سفید روشن که توده ای کمانی و آبشاری ایجاد می کند و گیاهچه های فراوانی از ساقه های آویزان آن می روید.
- ‘Vittatum’ (گندمی خط دار): اولین رقم ابلق گندمی و هنوز یکی از محبوب ترین هاست. با نوار سفید کرمی که در مرکز برگ های سبز بلند و باریکش از پایه تا نوک کشیده شده، فوراً قابل تشخیص است.
- ‘Reverse Variegatum’ (گندمی ابلق معکوس): همان طور که از نامش پیداست، الگوی ابلق بودن این گیاه برعکس مدل قبلی است؛ یعنی برگ های سبز با حاشیه سفید دارد. تغییری زیبا نسبت به واریته های معمولی تر.
- ‘Bonnie’ (گندمی بانی یا فرفری): گیاه گندمی ابلق را تصور کنید که موهایش را فر کرده باشد! این رقم فشرده دارای برگ های سبز فرفری با نوارهای سفید کرمی است. همچنین به جای گل های سفید معمولی، گل های زرد دوست داشتنی تولید می کند. انتخابی خوب اگر به دنبال گیاه گندمی هستید که فضای کمتری اشغال کند.
- ‘Hawaiian’ (گندمی هاوایی): ابلق یا ساده؟ این رقم غیرمعمول کمی از هر دو را ارائه می دهد. با برگ های جوانی شروع می شود که ابلق (سبز و سفید) هستند و با بلوغ برگ ها به رنگ تمام سبز تغییر می کنند. سپس چرخه را با تولید بچه هایی که دوباره ابلق هستند ادامه می دهد و کنتراست زیبایی با گیاه مادر ایجاد می کند.
- ‘Zebra’ (گندمی زبرا): بسیار شبیه به «ابلق معکوس» است اما با لبه های زرد روشن که در نهایت سفید می شوند. تمایل دارد کوتاهتر و پهنتر از سایر واریته ها رشد کند.
هرس گیاه گندمی
ایده های چیدمان و دکوراسیون
در اینجا چند پیشنهاد برای نحوه نمایش گیاهان گندمی در داخل یا خارج از خانه آورده شده است:
- در سبدها یا گلدان هایی که با آویزهای مکرومه بافی تزئینی نگه داشته می شوند (برای دکوراسیون بوهمین عالی است).
- روی یک پایه ستونی، طاقچه شومینه یا قفسه بلند، جایی که پاجوش ها و گیاهچه ها بتوانند آزادانه آویزان شوند.
- در فضای باز (در مناطق معتدل) در فلاورباکس های پنجره ای یا بالای دیوارهای باغ.
- به عنوان پرکننده یا گیاه آویز در ترکیب با سایر گیاهان در گلدان های بزرگ.
- در باغچه های سایه دار، به عنوان یک پوشش زمین چمن مانند.
نتیجه گیری
گیاه گندمی (عنکبوتی) با ظاهر کلاسیک، مقاومت بالا و قابلیت تصفیه هوا، انتخابی هوشمندانه برای هر خانه ای است. این گیاه نه تنها فضایی سرسبز و زنده ایجاد می کند، بلکه با تکثیر آسانش به شما اجازه می دهد لذت باغبانی را با دوستان و عزیزان خود تقسیم کنید. چه در یک سبد آویز زیبا و چه روی طاقچه پنجره، گندمی همواره با کمترین توقع، بیشترین زیبایی را به شما هدیه می دهد.
پاجوش گیاه گندمی
سوالات متداول
-
چرا گیاه گندمی من اصلاً بچه (پاجوش) نمی دهد؟
گیاه گندمی برای تولید گیاهچه نیاز به دو شرط اصلی دارد: «بلوغ» و «فشردگی ریشه». اگر گلدان گیاه خیلی بزرگ باشد، تمام انرژی گیاه صرف پر کردن فضای گلدان با ریشه می شود و بچه دهی را به تعویق می اندازد. همچنین تغییر طول روز (نور طبیعی) می تواند آن را تحریک به گل دهی و تولید بچه کند.
-
آیا ریشه های گندمی شبیه غده های سفید و بادکرده هستند؟ این طبیعی است؟
بله، کاملاً طبیعی است. این غده های سفید و گوشتی در واقع مخازن ذخیره آب گیاه هستند. همین ویژگی باعث می شود گندمی بتواند دوره های خشکی و فراموش کردن آبیاری را تحمل کند. اگر هنگام تعویض گلدان آن ها را دیدید، نگران نشوید و قطعشان نکنید.
-
آیا گیاه گندمی می تواند در تراریوم (باغ شیشه ای) زندگی کند؟
بله، اما با احتیاط. گندمی رطوبت را دوست دارد اما از خیس ماندن مداوم بیزار است. اگر در تراریوم استفاده می کنید، باید مطمئن شوید که سیستم زهکشی خوبی دارد و گیاه خیلی بزرگ نمی شود (یا از واریته های مینیاتوری استفاده کنید).
-
چرا برگ های گندمی من از وسط می شکنند و تا می شوند؟
این اتفاق معمولاً به دلیل آبیاری نامنظم (خشکی بیش از حد و سپس آبیاری زیاد) یا کمبود رطوبت هوا رخ می دهد که باعث شکننده شدن بافت برگ می شود. گاهی اوقات نیز ضربه فیزیکی یا برخورد با پرده و پنجره باعث شکستن برگ های بلند و ترد آن می شود.
-
آیا گندمی به خواب زمستانی نیاز دارد؟
در محیط داخلی خانه، گندمی خواب زمستانی واقعی ندارد، اما رشد آن در زمستان به دلیل نور کمتر و دمای پایین تر کند می شود. در این دوره، باید آبیاری را کاهش دهید و کوددهی را کاملاً متوقف کنید تا گیاه استراحت کند و برای رشد بهاره آماده شود.
-
آیا می توانم گندمی را در حمام بدون پنجره نگه دارم؟
گندمی رطوبت حمام را دوست دارد، اما بدون نور زنده نمی ماند. اگر حمام شما کاملاً تاریک است، باید از لامپ های مخصوص رشد گیاه استفاده کنید، در غیر این صورت گیاه به مرور ضعیف شده، رنگ خود را از دست می دهد و از بین می رود.