روش نگهداری گیاه هاورتیا گورخری

خانواده بزرگ گیاه هاورتیا بیش از 150 گونه مختلف دارد که از همه به عنوان کاکتوس های گران قیمت و شیک در منزل می­توان نگهداری کرد. همه اعضای این خانواده قدهای کوتاه و بدون ساقه‌ای دارند و برگ­های گوشتی از بارزترین خصوصیات آن­ها است. بیشتر افراد این خانواده دارای برگ­های شفاف و آب­دارهستند و بعضی از آن­ها مانند نوع پنجره­ای، تنها دارای یک پنجره شفاف و کوچک در قسمت نوک برگ خود است تا نور خورشید را از آن دریافت کنند. مهم­ترین و زیباترین انواع هاورتیا عبارت است از: هاورتیا شیشه ­ای، هاورتیا پنجره­ای وهاورتیا گورخری. در ادامه مقاله به معرفی و شرح مراقبت ­های گیاه هاورتیا گورخری می­پردازیم.

معرفی گیاه هاورتیا گورخری:

گیاه هاورتیا گورخری با نام علمی HAWORTHIA ATTENUATA با نام­های گوناگونی از جمله هااورت سیا، آلویه آتنواتا، هاورتیا و آلویه گورخری شناخته می­شود. این گیاه نوعی کاکتوس بدون ساقه است که در تمام نقاط جهان تولید می شود. هاورتیا گیاه بومی متعلق به آفریقای جنوبی خصوصا در شرق کیپ تاون است و یکی از زیباترین انواع کاکتوس، که به دلیل مقاومت بالا نسبت به شرایط محیطی و نگهداری آسان، بسیار پرطرفدار است.

این گیاه علاوه بر زیبایی به عنوان کاکتوس فواید زیادی برای سلامتی دارد. هاورتیا انواع گوناگونی دارد که از نظر ظاهر با یکدیگر متفاوت هستند. اما اکثر آن ها دارای برگ ­های نرم و نیمه شفاف هستند و هاورتیا گورخری به دلیل داشتن برگ های نوک تیز و تیره رنگ، کاملا از بقیه آن­ها متمایز است.

علت نام­گذاری این گیاه به نام گورخر، همان برگ های تیره سبز رنگ، نوک تیز و رگه های برجسته سفید رنگ آن است. هاورتیا گورخری نهایتا تا 20 سانتی‌متر قد می کشد. فصل رشد این گیاه معمولاً اوایل بهار و پاییز است. ساقه گل ها تا 25 سانتی متر ارتفاع و 6 تا 12 سانتی‌متر قطر دارند. ظاهر گل ها خوشه ­ای، سفید مایل به سبز و زنگوله ای شکل است و در میان این برگ های گوشتی، آب­دار و نوک تیز، ظرافت خاصی به کاکتوس گورخری می‌دهد.

ویژگی بسیار جذاب گیاه هاورتیا گورخری این است که برخلاف سایر انواع هاورتیا که از کاکتوس های سمی برای کودکان و حیوانات محسوب می‌شوند، نوع گورخری نه تنها برای آن­ها سمی نیست بلکه جزء گیاهان مفید برای حیوانات و کودکان است.

شرایط نگهداری و مراقبت ­های گیاه هاورتیا گورخری:

گیاه هاورتیا گورخری برای رشد و ظاهر زیبا نیاز به شرایط محیطی مناسب ذیل دارد.

نور:

گیاه هاورتیا گورخری نیاز به نور زیاد غیرمستقیم دارد و اگر گیاه به اندازه کافی نور نداشته باشد رنگ برگ های آن کمرنگ می­شود و به صورت علفی رشد می کند. اما در معرض گرما و نور زیاد هم رشد گیاه متوقف شده و برگ ها زرد و سوخته می­شوند. در بهار و تابستان برای رشد بهتر این گیاه باید آن را در بیرون از خانه زیر سایه درختان قرار داد. جریان هوای آزاد به همراه نور غیرمستقیم آفتاب سبب شادابی گیاه هاورتیا گورخری می­شود. بهترین مکان جهت نورگیری این گیاه پشت پنجره ­های جنوبی است.

دما و رطوبت:

این گیاه به سرما حساس است و در سرمای زیاد خشک می­شود. کم­ترین دمای قابل تحمل آن 6 درجه سانتی­گراد است. هاورتیا گورخری و سایر خانواده این کاکتوس به رطوبت نیازی ندارند و همان رطوبت نسبی محیط برای آن­ها کافی است.

خاک:

خاک سبک با زهکشی مناسب، به صورت ترکیبی از ماسه و سنگریزه، خاک گلدان، پیت ماس و ورمی برای این گیاه مناسب­تر است. این خاک در واقع همان خاک مخصوص کاکتوس است به طوری که آب را به مدت زیاد در خود نگه نمی­دارد و به راحتی اجازه عبور آب را می ­دهد.

آبیاری:

آبیاری هاورتیا گورخری بسته به شرایط نگهداری و فصل رشد متفاوت است. در فصول رشد هفته‌ای دو بار به آبیاری نیاز دارد و باید اجازه داد در فاصله بین دو آبیاری خاک گیاه خشک شود. در فصل زمستان آبیاری باید به یک بار درماه کاهش یابد. در بیرون از منزل هر 2 روز و داخل فضای بسته هر 5 روز به آبیاری نیاز دارد. می­توان با استفاده از اسپری آب بر روی برگ ­های این گیاه، رطوبت آن را حفظ و از سوختگی سربرگ های آن جلوگیری کرد. از طرفی به علت اینکه گیاه هاورتیا گورخری برگ­های گوشتی و ضخیم دارد می­تواند آب را در خود ذخیره کند. بنابراین آبیاری بیش ازحد این گیاه سبب پوسیدگی برگ­ها و ریشه این گیاه می­شود.

کوددهی:

کوددهی گیاه هاورتیا گورخری بهتر است در فصول رشد یعنی بهار و اوایل پاییزو به صورت ماهی یک بار باشد. زمستان فصل استراحت گیاه است و باید کوددهی را در این فصل متوقف کرد. کود مایع به مقدار 2 گرم در لیتر، هر 4 هفته یک بار و کودهای 3 بیست و یا کود مخصوص کاکتوس نیز برای کوددهی به هاورتیا مناسب هستند.

تعویض گلدان:

هاورتیا گورخری گیاهی است که رشد متوسطی دارد و در شرایط ایده آل هم سریع رشد نمی­کند. بنابراین بهتر است هر دو سال یک بار گلدان آن را تعویض کنیم. زمانی که ریشه های گیاه از گلدان بیرون زد، نیاز به تعویض گیاه به گلدانی با سایز بزرگ­تر هست. گلدانی که جهت رشد گیاه هاورتیا گورخری استفاده می­شود، بهتر است از نوع سفالی باشد. بهترین زمان تعویض گلدان فصل بهار ویا اوایل تابستان است، به علاوه گیاه باید در عمق کم کاشته شود.

هاورتیا در صورت دریافت نور غیر مستقیم زیاد، رشد متوسطی دارد و اگر بخواهیم می­توانیم هر 1 الی 2 سال یک بار گلدان آن را تعویض کرده و پاجوش های آن را جدا کنیم. این کاکتوس به تعویض گلدان سالیانه نیازی ندارد و می­تواند سال­ها با همان گلدان خود رشد کند.

هرس:

هاورتیا گورخری به هرس خاصی نیاز ندارد اما در بهار می توان اقدام به حذف برگ های پایینی و خشک آن کرد.

روش های تکثیر هاورتیا گورخری:

سه روش برای تکثیر گیاه هاورتیا گورخری استفاده می­شود که عبارت اند از: 1- جدا کردن پاگیاه (پاجوش)، 2- قلمه (تکثیر از طریق برگ) و 3- استفاده از بذر

تکثیر از طریق پاجوش:

ساده ترین روش تکثیر هاورتیا گورخری از طریق جدا کردن پاجوش از گیاه مادری است. برای استفاده از این روش باید بگذاریم تا پاجوش حداقل به نصف گیاه مادر برسد. هر چه پاجوش بزرگ‌تر باشد ریشه‌های آن قوی‌تر می­شوند.

جدا کردن پاجوش‌ها از گیاه مادری بسیار آسان است و می ­توان در هر فصلی از این روش استفاده کرد. اما نباید در فصل زمستان که زمان خواب و استراحت گیاه است پاجوش را انجام داد. در هر صورت برای این کار باید اجازه دهیم پاجوش‌ها تا حدی بزرگ شوند که در اثر از دست دادن آب سریع از بین نروند. ضمناً باید برای کاشت پاجوش‌ها، از خاک سبک مثل خاک قلمه استفاده کرد. در این حالت آبیاری بسیار مهم است و باید اطمینان حاصل شود که به اندازه کافی به گیاه آب می­دهیم.

تکثیر از طریق برگ:

در این نوع تکثیر باید با استفاده از یک چاقوی تیز و تمیز (ترجیحا ضد عفونی شده)، برشی نزدیک به ساقه مادر ایجاد کرد تا بتوان بیش­ترین ریشه را به دست آورد. سپس باید اجازه داد تا محل بریده شده پینه ببندد و خشک شود. پس از این مرحله باید برگ بریده شده را در خاک سبک گذاشته و گلدان را در محلی با دمای ۱۸ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنیم.

مشکلات و بیماری­های گیاه هاورتیا گورخری:

برای نگهداری هر چه بهتر این گیاه زیبا باید مراقب مشکلات و بیماری های آن نیز باشیم.

تغییر رنگ برگ های پایینی:

به طور کلی تغییر رنگ می­تواند علل زیادی داشته باشد از جمله آبیاری بیش از حد، بیماری های قارچی، نامناسب بودن خاک گیاه و… اما تغییر رنگ برگ های پایینی هاورتیا گورخری بیشتر ریشه در آبیاری نامناسب دارد. برای جلوگیری از بروز این مشکل باید همواره قسمت­های پایینی گیاه مورد بررسی قرار گیرد و هر گونه تغییر رنگ را مد نظر قرار داد. همچنین باید در فاصله بین دو آبیاری اجازه داد تا سطح خاک کاملا خشک شود و مطمئن شویم که سوراخ های زهکش باز هستند. باید توجه داشت که تغییر رنگ برگ های قدیمی­تر طبیعی است.

خشک شدن و سوختگی نوک برگ های هاورتیا گورخری:

هنگامی که خاک گلدان خشک باشد و گیاه بسیار تشنه باشد، نوک برگ ­ها دچار سوختگی می­شوند. همچنین کم بودن بیش از حد رطوبت محیط و رسیدن نور و گرمای بسیار زیاد به گیاه، خصوصا در مواقعی که گیاه در معرض گرمای وسایل گرمایشی قرارمی­گیرد، عللی هستند که خشک شدن نوک برگ­ها را سبب می­شوند. برای جلوگیری از بروز این مشکل در هاورتیا گورخری باید این گیاه را به مکانی با نورو گرمای ملایم­ترمنتقل کنیم و هر زمان که خاک گلدان خشک بود اقدام به آبیاری کنیم.

لکه های تیره روی برگ­های هاورتیا گورخری:

بروز لکه ­های سیاه رنگ روی برگ های این گیاه بیشتر در اثر آبیاری زیاد و قارچ زدگی ریشه گیاه است. همچنین باقی ماندن قطرات آب روی برگ ها سبب ایجاد این لکه­ها روی برگ­های هاورتیا گورخری می­شود. جهت جلوگیری از بروز این عارضه، باید مراقب باشیم که در زمان آبیاری روی برگ­ها آب ریخته نشود. همینطور برای از بین بردن قارچ ­ها باید گیاه را با قارچکش های تماسی مانند مانکوزب سم ­پاشی کنیم.

چروک شدن برگ­ها:

این مشکل هم در اثر آبیاری نامناسب گیاه هاورتیا گورخری ایجاد می­شود. برای جلوگیری از آن باید خاک گیاه را بررسی کنیم .این کار را با استفاده از یک سیخ چوبی انجام می­دهیم. اگر سیخ حالت خیس و گلی داشت مشخص می­شود که گیاه بیش از حد آبیاری شده و یا سوراخ زهکش گلدان بسته است و برعکس، اگر هنگام بررسی خاک متوجه شدیم که خاک خشک است، مشخص می­شود که گیاه تشنه است و آبیاری به اندازه کافی نبوده است.

نتیجه گیری

به طور کلی، می­توان با داشتن دانش و اطلاعات کافی از گیاه هاورتیا گورخری و صرف وقت و دقت به راحتی از آن نگهداری کرد و آن را تکثیر نمود. از آن­جا که هاورتیا گورخری نوع خاص و زیبایی از انواع گیاه هاورتیا است، کسب آگاهی از نحوه نگهداری و مراقبت از آن بسیار مفید و سودمند خواهد بود. به خصوص که این روزها به علت آپارتمانی بودن اکثر خانه ­ها و نداشتن مکانی مناسب جهت پرورش گل و گیاه، نگهداری از ساکولنتی مانند هاورتیا گورخری که نیازمند امکانات چندانی هم نیست، بسیار لذت ­بخش خواهد بود.