طرز تهیه سبزه عید

با نزدیک شدن به ایام نوروز یکی از دغدغه‌های مهم، بسیاری از ایرانیان کاشت سبزه عید برای سفره هفت سین است. برای سبزه عید می‌توان از انواع مختلفی از دانه ها استفاده کرد. اگر می‌خواهید سبزه عید سبز و زیبایی داشته باشید باید به یک سری نکات توجه داشته باشید. در این مقاله با نحوه کاشت انواع سبزه عید و نکاتی در خصوص شرایط رشد و نگهداری آن آشنا می‌شویم.

چگونگی تهیه سبزه عید:

شما می‌توانید برای تهیه سبزه عید از بذرهای متفاوتی مانند گندم، جو، ماش و عدس استفاده کنید. این مواد فقط از نظر زمان جوانه ‌زنی و شکل ظاهری کمی متفاوت هستند. البته کاشت شاهی، خاکشیر و تخمه آفتابگردان نیز در برخی از شهرها رواج دارد و به زمان کمتری برای جوانه زنی نیاز دارند.

مواد لازم برای تهیه سبزه عید:

• مقدار کافی از بذر مورد نظر برای مثال برای یک ظرف متوسط یک استکان بذر لازم است.
• ظرف مناسب جهت خیساندن و مرطوب نگه داشتن بذرها
• ظرف مناسب برای کاشت سبزه
• پارچه نخی در اندازه مناسب

تهیه سبزه عید با گندم:

در مرحله اول ۱۰ روز قبل از عید باید گندم‌ها را به مدت ۴۸ ساعت خیس کنید و در این مدت آب داخل ظرف را چند بار عوض کنید. این کار باعث جلوگیری از گندیده شدن بذرها می‌شود. بعد از اینکه گندم‌ها جوانه زدند آن‌ها را آبکشی کرده و داخل پارچه نخی نم‌دار بگذارید.‌ توجه داشته باشید پارچه‌ای که استفاده می‌کنید نباید خیلی نازک یا خیلی ضخیم باشد. در مدتی که بذرها را داخل پارچه قرار داده‌اید هر چند ساعت با اسپری آب نم دار کنید، زیرا خشک شدن پارچه باعث خراب شدن بذرها می‌شود. همچنین خیس کردن بیش از اندازه پارچه نخی نیز کمکی به افزایش سرعت رشد بذرها نمی‌کند، بنابر این تعادل در آب رسانی را رعایت کنید. بعد از گذشت چند روز اگر جوانه‌های ریز و سفید را مشاهده کردید یعنی کار خود را به درستی انجام داده‌اید. در مرحله آخر بذرهای جوانه زده را به یک ظرف مناسب انتقال دهید. اکنون باید منتظر رشد سبزه بمانید و در این مدت آبیاری و مرطوب نگه داشتن جوانه‌ها را فراموش نکنید. به یاد داشته باشید که سبزه را در مکانی نور گیر و خنک قرار دهید.

کاشت عدس برای سبزه عید:

برای کاشت عدس برای سبزه عید عدس‌ها را در یک ظرف گود به مدت یک روز بخیسانید. به این نکته توجه داشته باشید که عدس آب موجود در ظرف را به خود جذب می‌کند در نتیجه باید به طور مرتب به ظرف آب اضافه کنید. اگر آبی که عدس را در آن خیسانده‌اید حباب دار شده است سریع آن را عوض کنید زیرا کف دار شدن آب نشانه گندیدگی آن است و باعث خراب شدن بذرها می‌شود. سپس بذرها را به ظرفی مناسب منتقل کنید و روی آن یک پارچه نخی نم‌دار بکشید.‌ ظرف را در مکانی نورگیر قرار دهید‌ با گذشت ۲ تا ۳ روز عدس‌ها جوانه می‌زنند که در این زمان باید پارچه را از روی آن‌ها بردارید. بعد از گذشت ۱۰ تا ۱۲ روز اندازه جوانه‌ها به ۶ تا ۷ سانتی‌متر می‌رسد و سبزه عید شما آماده است. در این مدت جوانه‌ها را در حدی آبیاری کنید که در هنگام کج کردن ظرف، آب از آن سرازیر نشود. سبزه عدس با قرارگیری در برابر نور مستقیم خورشید رشد بهتری خواهد داشت.

کشت ماش به عنوان سبزه عید:

برای کاشت ماش به عنوان سبزه عید به زمانی در حدود ۱۲ روز نیاز دارید. سرعت رشد سبزه ماش در مقایسه با خاکشیر و گندم کندتر است. برای تهیه سبزه ماش ابتدا به مقدار لازم ماش سالم و تازه تهیه کنید. سپس ماش را در یک کاسه بریزید و به اندازه دو بند انگشت بالاتر از سطح ماش روی آن آب بریزید. ۱۲ تا ۱۶ ساعت به آن زمان بدهید، سپس آب داخل ظرف را خالی کنید و ماش‌ها را با ظرف اصلی که می‌خواهید سر سفره هفت سین بگذارید منتقل کنید و آن را با دست صاف کرده و با یک پارچه نخی نم‌دار روی آن را بپوشانید. با ۴ یا ۵ بار اسپری کردن آب در طول روز از خشک شدن پارچه جلوگیری کنید. بعد از اینکه بذرها جوانه زدند و کمی سبز شدند پارچه را از روی ظرف بردارید. تا زمانی که رشد سبزه کامل می‌شود آن را با اسپری آبیاری کنید اما دقت کنید که در آبیاری زیاده روی نکنید زیرا باعث شدن خراب شدن ماش‌ها می‌شوید.

نکات مهم برای کاشت سبزه ماش:

• محیط گرم برای رشد سریع ماش بسیار مناسب است.
• مکانی نور گیر برای سبزه انتخاب کنید.
• آب ولرم بهترین گزینه برای آبیاری است.

سبزه عید با خاکشیر:

خاکشیر جزو بذرهای لعاب دار است یعنی زمانی که این بذر خیس می‌شود به راحتی به همه سطوح می‌چسبد و دیگر جدا نمی‌شود. پس اگر به دنبال یک سبزه خاص و متفاوت هستید انتخاب خاکشیر بسیار هوشمندانه است. همچنین خاکشیر به مدت زمانی بین ۵ تا ۶ روز برای سبز شدن نیاز دارد.

طرز تهیه سبزه خاکشیر:

برای شروع یک استکان خاکشیر را با ۵ استکان آب داخل یک ظرف بریزید و اجازه دهید به مدت ۵ تا ۶ ساعت دانه‌ها خیس بخورند. سپس سطح اتکا مورد نظر را با یک لایه نازک از پنبه بپوشانید و یک لایه تنظیف روی آن بکشید. سطح مورد نظر شما می‌تواند تخم مرغ پلاستیکی، عروسک و یا کوزه سفالی باشد. در مرحله بعدی روی بستر آماده شده یک لایه نازک خاکشیر بریزید و با یک نایلون که دارای چند حفره روی سطح خود است روی آن را بپوشانید. سبزه را توسط اسپری آبپاشی کنید و بعد از اینکه دانه‌ها جوانه زدند نایلون را بردارید و سبزه را هر روز آبیاری کنید.

کاشت بذر کتان برای سبزه عید:

ابتدا مقداری بذر کتان تهیه کرده و آن را به مدت ۲۴ ساعت خیس کنید، بعد از گذشت این مدت بذرها حالت ژله‌ای پیدا می‌کنند. سپس مقداری خاک سبک درون ظرف مورد نظر بریزید و بذرها را به طور یکنواخت روی آن بپاشید. بذرها را با اسپری آبپاشی کنید سپس روی ظرف را با یک نایلون بپوشانید. سپس ظرف را برای مدت ۲ روز در مکانی گرم و تاریک قرار دهید و بعد به محلی خنک و پر نور انتقال دهید. یک نکته مهم در خصوص کاشت این بذر این است که باید هر روز به مدت نیم ساعت نایلون را از روی ظرف بردارید، در غیر این صورت سبزه به دلیل کمبود اکسیژن کپک می‌زند.

نکات مهم برای کاشت سبزه:

• اگر برای اولین بار می‌خواهید سبزه عید بکارید پیشنهاد ما این است که از ماش استفاده نکنید زیرا نسبت به سایر بذرها خیلی تر بوده و سریع‌تر خراب می‌شود.
• بهتر است کف ظرف را با کمی ماسه یا شن بپوشانید، این کار باعث حفظ بهتر رطوبت خاک می‌شود.
• اگر می‌خواهید نتیجه بهتری بگیرید بهتر است از ظروف سفالی و چینی استفاده کنید.
• هر چقدر قطر بستر مورد نظر کمتر باشد سبزه عمر بیشتری خواهد داشت.
• سعی کنید از بذرها و دانه‌های سالم و تازه استفاده کنید.
• می‌توان گفت که مناسب‌ترین ظرف برای کاشت سبزه ظروف سفالی هستند. ظروف چینی برای کاشت سبزه در جایگاه دوم قرار دارند. همچنین می‌توان از ظروف چوبی و پلاستیکی نیز استفاده کرد. اما دقت داشته باشید که از ظروف فلزی برای کاشت سبزه عید استفاده نکنید.

تقسیم بندی انواع بذرهای مورد استفاده جهت کاشت سبزه عید:

بذرهای لعاب‌دار یا ظریف:

از ویژگی‌های این نوع بذرها می‌توان به زمان عمل آوری کوتاه آن‌ها اشاره کرد. به این معنا که مدت زمان خیساندن بذر تا آماده شدن سبزه نسبت به بذرهای بدون لعاب کوتاه‌تر است. به عنوان مثال زمان عمل آوری بذر منداب در فصل تابستان ۴ روز و در زمستان ۶ روز است. همچنین این نوع بذرها را باید در سطوح شیب‌دار مالید. بذر شاهی برگ باریک، بذر منداب (کی کج)، بذر خاکشیر، بذر ریحان، بذر خرفه و بذر مرو جزو بذرهای ظریف و لعاب‌دار هستند.

بذرهای بدون لعاب و سخت:

این بذرها به دلیل بدون لعاب و درشت بودن نسبت بذرهای لعاب‌دار باید داخل ظرف ریخته شوند. این دسته از بذرها زمان عمل آوری طولانی‌تری دارند. برای مثال زمان مناسب برای عمل آوری بذر عدس ۱۵ روز و برای باقلا و تخم کدو ۲۰ روز است.

طرز تهیه سبز عید به روش‌های مختلف:

سبزه عید را می‌توان با روش‌های مختلفی مانند کاشت در خاک ژله‌ای، روی ماکت و یا روی کوزه انجام داد. هر چند این روش‌ها نیاز به دقت و زحمت بیشتری دارند، اما باعث می‌شود یک سبزه متفاوت و خاص داشته باشید.

کاشت سبزه در خاک ژله‌ای:

ابتدا یک بسته خاک ژله‌ای تهیه کنید و آن را به مدت ۱۲ ساعت در یک ظرف شیشه‌ای خیس کنید، این کار باعث متورم شدن آن می‌شود. سپس خاک ژله‌ای را آبکشی کنید و داخل ظرف مورد نظر بریزید. دقت کنید بعد از ریختن خاک ژله‌ای تنها باید ۲ سانتی‌متر از لبه ظرف خالی باشد. در مرحله بعد یک لایه از بذرها را بدون اینکه خیس کنید روی بستر آماده شده بریزید و روی ظرف را با یک نایلون بپوشانید. سبزه را به مدت ۴۸ ساعت در مکانی نورگیر قرار دهید، در این مدت نیازی به آبپاشی بذرها نیست. بعد از اتمام این دو روز بذرها جوانه می‌زنند و می‌توانید نایلون را از روی ظرف بردارید. ۲ یا ۳ روز یک بار سبزه را آبیاری کنید با گذشت ۱۵ روز سبزه آماده می‌شود.

جمع بندی:

در این مقاله با کشت انواع بذرهای مختلف برای تهیه سبزه عید آشنا شدیم و نکاتی درباره کاشت و نگهداری آن را بیان کردیم. همچنین یکی از روش‌های کاشت سبزه عید به نام کاشت در خاک ژله‌ای را معرفی کردیم.