نخل ماداگاسکار (Madagascar) با نام علمی Pachypodium شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل شباهتی که به گروه نخل دارد به نخل ماداگاسکار شهرت یافته است. از این گیاه گونه‌های مختلفی در جهان وجود دارد که زادگاه اصلی آن منطقه ماداگاسکار است. ماداگاسکار با اینکه خیلی شبیه کاکتوس است ولی جزو خانواده ساکولنت‌ها به حساب می‌آید ولی شرایط نگهداری آن بسیار شبیه کاکتوس‌ها است. ما در این مقاله سعی داریم با شرایط نگهداری این نخل آشنا شویم.
آشنایی با نخل ماداگاسکار:
نخل ماداگاسکار از خانواده خرزهره‌ها است که دو گونه معروف آن Pachypodium lamerei و pachypodiom geayi است. این دو گونه به دلیل پرورش و نگهداری آسانی که دارند در نقاط مختلف دنیا قابل کاشت و پرورش هستند. این گیاه به سختی از بین می‌رود زیرا مقاومت بسیار بالایی در برابر تغییرات شرایط آب و هوا دارد. ساقه‌های قطوری با تیغ‌های بلند دارد که ارتفاع این تیغ‌ها به 6 سانتی‌متر هم می‌رسد و توانایی نگهداری آب را دارند که در شرایط کم آبی از آن استفاده می‌کند.
از انتهای ساقه نخل برگ‌ها رشد می‌کنند. زرد شدن و ریزش برگ‌ها در اواخر پاییز و زمستان شروع می‌شود. اگر شرایط نگهداری خوبی برای این گیاه فراهم شود هر سال 30 سانتی‌متر افزایش ارتفاع دارد. ارتفاع این گیاه زیبا در خاک باغچه به 6 متر نیز می‌رسد. گیاه ماداگاسکار به ندرت گل می‌دهد و اکثراً زمانی که یک و نیم متر ارتفاع گرفت شروع به گل‌دهی می‌کند که گل‌های سفید رنگی دارد و این گل‌ها در اوایل فصل بهار رشد می‌کنند.
ماداگاسکار در کنار خیابان
شرایط نگهداری و پرورش نخل ماداگاسکار:
نخل ماداگاسکار خاصیت تصفیه کنندگی بالایی دارد و به عنوان یک فیلتر طبیعی هوا برای محیط منزل و محل کار استفاده می‌شود. برای نگهداری از این گیاه زیبا باید شرایطی از جمله نور مناسب، کوددهی به موقع، آبیاری به اندازه و … را بدانید که ما در ادامه به بررسی این شرایط می‌پردازیم.
خاک و کوددهی:
خاک مورد نیاز برای نخل ماداگاسکار، مشابه گیاهان کاکتوس یعنی (ترکیب ماسه، پیت ماس، خاک برگ و کوکوپیت) است. خاک اگر از زهکشی مناسبی برخوردار باشد به جلوگیری از پوسیدگی ریشه‌ها کمک خواهد کرد. همچنین وجود خلل و فرج کافی در خاک باعث می‌شود تا ریشه به راحتی درون آن رشد کند. با هر بار آبیاری و رشد این گیاه از میزان مواد مغذی موجود در خاک کم می‌شود برای اینکه این نخل بتواند رشد مطلوب خود را حفظ کند باید به موقع به آن کود داده شود.
کود مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز گیاه را تامین می‌کند و برای عملکرد بهتر کود باید در سال دو بار به آن کود بدهید، یک بار در فصل رشد بهار و تابستان و یک بار در فصل زمستان. برای اینکه کود آسیبی به نخل وارد نکند لازم است قبل از کوددهی به خوبی آن را آبیاری کنید.
گیاه ماداگاسکار در حیاط در گلدان
نور مناسب:
نخل ماداگاسکار بسیار آفتاب دوست است و در نور زیاد و مستقیم خورشید به راحتی رشد می‌کند. این گیاه روزانه حداقل به 6 ساعت نور نیاز دارد. اگر قصد دارید این نخل را در خانه نگهداری کنید بهتر است آن را کنار پنجره‌ای که آفتاب‌گیر است قرار دهید.
آبیاری:
از آنجایی که نخل ماداگاسکار برای رشد به نور زیاد نیاز دارد بنابراین به آبیاری زیادی هم احتیاج خواهد داشت. وقتی سطح خاک این گیاه خشک شد آن را آبیاری کنید، تقریبا هر دو روز یک بار نیاز به آبیاری دارد. برای اینکه مطمئن شوید وقت مناسبی برای آبیاری است به آرامی انگشت خود را به داخل خاک گلدان فرو کنید اگر رطوبت نداشت شروع به آبیاری کنید. در فصل سرما به آبیاری کمی نیاز دارد و بهتر است در زمستان هر سه هفته یک بار آبیاری شود.
اگر به موقع آبیاری نشود برگ‌های آن خشک می‌شود و از بین می‌رود. اگر این گیاه زیبا را در منزل نگهداری می‌کنید بهتر است زیر گلدان را سوراخ کنید تا زهکشی مناسب برای خارج کردن آب اضافی را داشته باشد. در فصل گرم هفته‌ای ۲ الی ۳ بار غبار پاشی کنید ولی توجه کنید که روزهای خیلی گرم این کار را انجام ندهید زیرا لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها ظاهر می‌شود.
دما و رطوبت:
نخل ماداگاسکار با وجود اینکه گیاهی مقاوم به شرایط آب و هوایی است اما باید مراقب باشید که دمای هوا به زیر 10 درجه نرسد، زیرا سرما موجب سیاه شدن و پژمردگی برگ‌ها می‌شود و این کار باعث ریزش و از بین رفتن برگ‌ها می‌شود. بهترین دما برای نگهداری این نخل ۲۳-۲۰ درجه سانتی‌گراد است. اگر می‌خواهید این گیاه را به باغچه و محیط بیرون منزل منتقل کنید، توجه داشته باشید که دمای هوای بیرون حداقل باید ۲۱ درجه سانتی‌گراد باشد. همچنین دمای زیاد و قرار گرفتن در آفتاب سوزان باعث سوختن نوک و کناره‌های برگ‌ها می‌شود.
از آنجایی که این گیاه در تنه خود آب کافی برای رشد ذخیره می‌کند و تقریبا به شرایط کم آبی مقاوم است ولی توجه کنید که رطوبت لازم برای رشد مطلوب آن را فراهم کنید. برای این کار میتوانید از فاصله دور غبارپاشی کنید، به گونه‌ای که قطرات آب به صورت شبنم روی برگ‌های آن بنشیند، با این عمل رطوبت مورد نیاز این گیاه را تهیه می‌کنید و گیاه شاداب‌تر می‌ماند و رشد بهتری خواهد داشت.
گیاه ماداگاسکار در گلدان در کنارهم
هرس کردن:
هرس کردن به موقع شاخه‌های بیش از حد بلند و برگ‌های خشک شده نخل ماداگاسکار این امکان را به آن می‌دهد تا شاخ و برگ جدید رشد کند. برای این کار برگ‌های شل و زرد آن را به آرامی با دست جدا کنید. گیاه را از ارتفاع مورد نظر ببرید، برای اینکه گیاه عفونت نکند بهتر است آن را با چاقو، اره یا قیچی استریل برش دهید. توجه کنید اگر قسمت بالای تنه را قطع کنید باعث آسیب زدن به مارپیچ برگ می‌شوید. هرس کردن باعث رشد شاخه جدید یا رشد مجدد برگ‌ها می‌شود اما این کار نیاز به صبر و حوصله دارد.
تعویض گلدان:
زمانی که نخل ماداگاسکار بالغ شد نیاز دارد تا به محیط جدید و بزرگ‌تر منتقل شود. این کار را میتوانید هر دو سال یک بار انجام دهید، ولی اگر گیاه شما رشد خوبی ندارد و ارتفاع چندانی هم نگرفته است میتوانید هر 3 سال یک بار گلدان آن را تعویض کنید. برای این کار گلدانی با خاک غنی و حاصلخیز با زهکشی مناسب تهیه کنید.
برای اینکه گلدان زهکشی مناسب داشته باشد زیر آن را سوراخ کنید و با چند تکه سنگ و شن درشت بپوشانید سپس 5 تا 10 سانتی‌متر خاک مناسب ( ترکیب ماسه، پیت ماس، کوکوپیت و …) روی آن بریزید. سپس گیاه را به آرامی منتقل کنید. هنگام جابه‌جایی مراقب باشید تا به ریشه گیاه آسیبی وارد نشود و بعد از گذشت سه تا چهار هفته به آن کود دهید. بهترین زمان برای تعویض گلدان اوایل بهار و اواخر زمستان است.
نحوه تکثیر نخل ماداگاسکار:
نخل ماداگاسکار از طریق بذر و قلمه زنی تکثیر می‌شود. برای کاشت بذری این گیاه ابتدا بذر آن را تهیه کنید و به مدت 24 ساعت در آب ولرم قرار دهید. سپس بذرها را روی خاک مرطوب قرار دهید. روی بذرها را خاک نریزید با اسپری آبپاشی کنید و برای تسریع در جوانه زنی روی آن را با پلاستیک شفاف بپوشانید این کار باعث حفظ رطوبت خاک می‌شود. سپس در محلی با نور مناسب و دمایی بین ۲۰-۳۰ درجه سانتی‌گراد قرار دهید. هر ۱۰-۱۲ روز یک بار به آن سر کشی کنید.
گیاه ماداگاسکار در آفتاب
دقت داشته باشید که جوانه‌های این گیاه به بیماری قارچی حساس هستند، پس حتما هر دو هفته یک بار سم قارچ کش به بستر خاک اسپری کنید. بعد از گذشت حدود یک ماه بذرها شروع به جوانه زنی می‌کنند. در تکثیر به روش بذر توجه کنید که سریعاً بذرها را بکارید تا بذر قوه نامیه خود را ازدست ندهد.
تکثیر به روش قلمه زنی: برای این کار یکی از ساقه‌های پاجوش را جدا کنید، ترشحاتی از آن خارج می‌شود که باید اجازه دهید این ترشحات خشک شود، این کار 4 تا 8 روز زمان نیاز دارد. سپس برای ریشه زنی آن را در خاکی با ترکیب شن و ماسه بکارید و محیط آن را گرم و مرطوب نگه دارید. برای حفظ رطوبت خاک میتوانید از پلاستیک شفاف استفاده کنید این کار باعث می‌شود تا قلمه زودتر ریشه بزند. وقتی گیاه ریشه‌دار شد میتوانید پلاستیک را بردارید و آن را به زمین اصلی منتقل کنید.
آفات و بیماری‌های نخل ماداگاسکار:
- اگر این نخل زیاد آبیاری شود ساقه آن می‌شکند و احیا دوباره آن امکان پذیر نیست و گیاه از بین می‌رود.
- روی برگ‌های آن ممکن است لکه‌های قرمز مشاهده شود که این لکه‌ها بر اثر حمله کنه‌ها و لارو‌های مگس سفید ایجاد می‌شود.
- برای از بین بردن آفت‌ها از حشره کش‌های غیر سمی و قارچ کش‌ها استفاده کنید. همچنین اسپری کردن محلول آب و صابون نیز به نابودی آفت‌ها کمک می‌کند.
- اگر آب کافی به این گیاه نرسد موجب زرد شدن برگ‌های آن خواهد شد.
- اگر محیط نگهداری این گیاه کم نور باشد، برگ‌های جدیدی که در گیاه شروع به رشد کرده است سیاه می‌شود و می‌ریزند همچنین رشد گیاه متوقف می‌شود.
- همانطور که در بالا اشاره کردیم باید شرایط دمای مناسبی برای نگهداری ماداگاسکار فراهم کنید زیرا پایین بودن دما، باعث کدر شدن و پژمردگی برگ‌ها می‌شود.
- ممکن است بعضاً روی برگ‌های این گیاه زخم‌های پنبه‌ای شکل دیده شود که این بیماری به علت شپشک آردآلود است که برای رفع این مشکل میتوانید از سم مخصوص شپشک استفاده کنید.
گیاه ماداگاسکار تقریبا بلند
جمع بندی:
همانطور که در این مقاله اشاره شد نخل ماداگاسکار گیاهی مقاوم است، اما برای رشد مناسب و برای اینکه بتوانید این گیاه زیبا را در خانه نگهداری کنید باید شرایط نگهداری آن را بدانید. لذا ما در اینجا به طور کامل و مفصل این موارد را شرح دادیم، همچنین به بررسی نحوه صحیح هرس کردن و معرفی آفات و بیماری‌های مرتبط با این نخل پرداختیم.
