معرفی گیاه فرنجمشک

گیاه فرنجمشک که با نام علمی Melissa officinalis و نام‌های آبتل وارنگ بو شناخته می‌شود، در واقع بومی مناطقی از دو قاره آسیا و اروپا به خصوص کشور ایران است. شهر‌هایی مانند گلستان، لرستان، باختران، تنکابن و مناطقی نزدیک به تهران برخی از مکان‌هایی هستند که این گیاه در آن‌ها رشد می‌کند.

این گیاه از خواص درمانی بیشماری برخوردار است و در طب سنتی نقش پررنگی دارد. همچنین به دلیل رایحه عالی و خوشبویی که شبیه لیمو است به نام لیموی خوش بو شهرت دارد.

این گیاه بیشتر جنبه درمانی دارد و به راحتی در عطاری‌ها یافت می‌شود و از نام‌های دیگر آن می‌توان به پلنگمشک، برنجمشک، فرنجمسک، ریحان قرنفلی و فرنجموشک اشاره کرد‌. در ادامه به بررسی برخی از خواص و ویژگی‌های این گیاه می‌پردازیم پس با ما همراه باشید.

مشخصات ظاهری فرنجمشک:

گیاه فرنجمشک از رشد نسبتاً خوبی برخوردار است به طوری که ارتفاع آن تقریباً ۳۰ الی ۱۲۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. ساقه‌های این گیاه پرز دار است و به صورت منشعب و چند گوشه رشد می‌کند. شکل ظاهری برگ‌های این گیاه بیضی و قلبی شکل است و لبه آن‌ها دندان‌های ریزی دارد که به راحتی قابل مشاهده است.

همانطور که گفته شد تمام اجزای این گیاه دارای خواص درمانی و تقویتی است، از جمله ریشه آن که به صورت منشعب و استوانه‌ای در خاک رشد می‌کند. روی هر شاخه ۶ الی ۱۲ خوشه گل‌های بسیار کوچکی در رنگ‌های سفید، صورتی مایل به بنفش می‌روید که شباهت بسیاری به گل‌های گیاه حسن یوسف دارد.

روش تکثیر فرنجمشک:

گیاه فرنجمشک را با روش‌های کاشت بذر، قلمه زنی و تکثیر ریشه می‌توان تکثیر کرد که در این قسمت مراحل کاشت آن را با استفاده از روش کاشت بذر توضیح می‌دهیم. ابتدا برای تهیه بذری مرغوب و تازه اقدام کنید و از قبل بستر مورد نظر و یا گلدان خود را آماده کنید. سپس کمی خاک را مرطوب کنید و بذر‌ها را به صورت سطحی بکارید، زیرا در صورتی که عمق کاشت زیاد باشد بذر‌ها خراب می‌شوند.

پس از کاشت با اسپری کمی بستر را آبیاری کنید تا برای عمل جوانه ‌زنی رطوبت کافی وجود داشته باشد. توصیه می‌شود از یک پلاستیک شفاف برای روی گلدان استفاده کنید تا بذر‌ها بهتر جوانه بزنند، البته ایجاد چند سوراخ روی پلاستیک جهت هواکشی را فراموش نکنید.

بعد از گذشت زمانی حدود ۱۰ روز بذر‌ها جوانه می‌زنند. توجه داشته باشید که جوانه‌ها در ابتدا بسیار ضعیف و ریز هستند به همین دلیل اگر پلاستیک را تا ۲۰ الی ۳۰ روز بعد هم روی بستر بگذارید باعث افزایش روند رشد آن‌ها می‌شود.

فصل کاشت فرنجمشک:

بعد از پایان یخ زدگی و سرما یعنی اواسط بهار بهترین زمان برای کاشت بذر‌های این گیاه در بستری بزرگ مانند باغچه یا فضای بیرون است. اگر قصد پرورش این گیاه را دارید و از فصل بهار گذشته‌اید هیچ ایرادی ندارد می‌توانید این کار را در ابتدای پاییز انجام دهید. همچنین اگر فضای کافی برای کاشت فرنجمشک در بیرون از خانه را ندارید، می‌توانید ۶ الی ۸ هفته قبل شروع فصل زمستان برای کاشت آن در گلدان اقدام‌ کنید.

نور مورد نیاز:

این گیاه نیز مانند سایر گیاهان برای رشد خوب به نور خورشید نیاز دارد اما توصیه می‌شود از همان زمان کاشت بذر، بستر کاشت را در محلی سایه مانند و دور از تابش نور مستقیم خورشید نگهداری کنید تا دچار سوختگی نشود.

خاک مورد نیاز:

هنگام تهیه خاک مناسب برای این گیاه از خاک‌هایی مانند پیت ماس و یا کوکوپیت که غنی باشند و باعث تقویت گیاه شوند استفاده کنید. قابل ذکر است که این گیاه نسبت به خاک بسیار حساس نیست و تقریبا با هر نوع خاکی به راحتی سازگاری پیدا می‌کند.

خواص درمانی فرنجمشک:

همانطور که گفته شد این گیاه دارای خواص بی‌شماری است که در این قسمت با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم. قابل ذکر است که تسکین درد، رفع نفخ معده و درمان بی‌خوابی از برترین مزایای این گیاه است.

• کاهش استرس و رفع خستگی یکی از این فواید است که با نوشیدن دمنوش این گیاه و یا استفاده از کپسول آن طبق دستور پزشک حاصل می‌شود.
• استفاده موضعی از این گیاه برای درمان تبخال بسیار موثر است‌.
• درد‌های معده و نفخ شکم از شایع ترین بیماری‌هایی است که مردم از آن رنج می‌برند، اما اضافه کردن یک قاشق از پودر فرنجمشک به دسر و خوردن آن باعث خاتمه دادن به این درد‌ها خواهد شد.
• تاثیر مفید این گیاه بر روی دستگاه گوارش باعث شده در درمان حالت تهوع هم موثر باشد.

عوارض فرنجمشک:

متاسفانه علاوه بر تمام خواص درمانی گفته شده، اما این گیاه دارای تعدادی عوارض جانبی است که در این قسمت به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم. البته قابل ذکر است که مصرف این گیاه به همراه وعده غذایی باعث کاهش مقداری از این عوارض خواهد شد.

1. حالت تهوع، استفراغ و درد معده
2. واکنش‌های آلرژیک و برخی از عوارض و ناراحتی‌های پوستی
3. تب و افزایش دمای بدن
4. سردرد و سر گیجه
5. ادرار دردناک به همراه سوزش

باید به این نکته توجه کرد که حتما برای مصرف دارویی این گیاه با پزشک مشورت کنید و در صورت مصرف برخی دارو‌ها از گیاه فرنجمشک استفاده نکنید، زیرا دچار تداخل دارویی و بروز برخی بیماری‌های دیگر می‌شوید.

نتیجه ‌گیری:

هدف از ارائه این مقاله معرفی گیاه فرنجمشک بود که در طب سنتی و درمان‌های امروزی نقش بسیار پررنگی دارد. این گیاه به مراقبت زیاد و روش‌های پرورش دشواری نیاز دارد و لازم است برای رشد مطلوب در محل نیمه سایه با خاک پیت ماس و یا وکوکوپیت قرار گیرد. اگر این روش‌ها را درست انجام دهید در نهایت می‌توانید به خوبی آن را پرورش داده و از مزایای آن بهره مند شوید. توجه داشته باشید که با توجه به عوارضی که مصرف نادرست این گیاه دارد حتماً قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید و از مصرف بیش از حد فرنجمشک خودداری نمایید.