معرفی گل میخک

گل میخک که با نام علمی Dianthus شناخته می‌شود توسط یک گیاه شناس یونانی به اسم تئوفرستوس (Theopharastus) اینگونه نامگذاری شده است. این گل بومی منطقه خاور نزدیک، جزایر اندونزی و اقیانوسیه است. از آنجا که این گل در مراسم تاجگذاری پادشاهان یونان مورد استفاده قرار گرفته است از این رو برخی از پژوهشگران معتقدند که نام میخک از کلمات تاجگذاری و یا تاج خورشید استنباط شده است. گل میخک گیاهی چند ساله، علفی و نیمه مقاوم است که به عنوان نماد عشق، افتخار، برتری و جذابیت شناخته می‌شود. در واقع میخک قرمز کم رنگ، نشانه تحسین و میخک قرمز پر رنگ نشانه عشق و احساسات بسیار عمیق است.

مشخصات ظاهری گل میخک:

میخک درختی کوچک و مخروطی شکل است که برگ‌های آن هرگز زرد نمی‌شود و در تمام طول سال سبز هستند. این گل دارای ساقه‌های منشعبی است که برگ‌های آن به گره های متورم و برجسته روی ساقه‌ها متصل می‌شوند. گره پایینی روی ساقه نسبت به گره بالایی آن از رشد رویشی بالایی برخوردار است. شاخسارهای پایینی گره دارای برگ‌های کمتری نسبت به قسمت بالایی گره هستند و این گل‌های قسمت بالا ساقه طویل تری ایجاد می‌کنند. گل‌های میخک که دارای رقم‌های کم پر و پرپر هستند به صورت منفرد در بخش انتهایی ساقه‌ها تولید می‌شوند.

این گل‌ها در رنگ‌های قرمز، سفید، صورتی، زرد و نارنجی و یا به صورت دو رنگ تولید می‌شوند و دارای گلبرگ‌هایی با لبه دندانه‌دار و به هم پیچیده هستند. گل میخک دارای دو تیپ گل آذین است که عبارت اند از فرم استاندارد و فرم اسپری یا مینیاتور. در تیپ استاندارد جوانه‌های گل با حذف گل انتهایی باعث ایجاد یک گل بزرگ می‌شوند. در تیپ اسپری یا مینیاتوری نیز جوانه انتهایی و جوانه‌های جانبی روی ساقه طویل حذف می‌شوند و در نهایت تعداد زیادی گل تولید می‌شود. گل میخک می‌تواند تا ارتفاع 15 الی 90 سانتی‌متر و قطری حدود 3 تا 5 سانتی‌متر رشد کند و بزرگ شود.

موارد استفاده از گل میخک:

از این گیاه به دلیل زیبایی و گل‌هایی که با رنگ‌های متنوع تولید می‌کند به عنوان شاخه بریده برای دسته گل و همچنین به عنوان گل حاشیه‌ای جهت کاشت در پارک و باغچه‌ها و همچنین کشت در گلدان و باغ‌های صخره‌های استفاده می‌شود. این گیاه می‌تواند ۲ الی ۳ سال به صورت مداوم گل بدهد که پس از گذشت این زمان و پیر شدن گلدهی و کیفیت آن کاهش می‌یابد. گل میخک را می‌توان داخل گلدان و در بالکن‌ها پرورش داد و باعث ایجاد فضایی زیبا و دلنشین شد. این گل بسیار معطر و خوشبو است و باعث ایجاد حس طراوت و تازگی محیط می‌شود.

شرایط گلدهی گل میخک:

اگر گل میخک در باغچه کشت شود در تابستان گل می دهد اما در صورتی که آن را در گلخانه پرورش دهید می‌تواند در تمام طول سال گل بدهد. این گل گیاهی روز بلند اختیاری است به همین دلیل اگر در شرایط روز بلند قرار گیرد گلدهی آن افزایش می‌یابد. اگر این گیاه را به طور مداوم در شرایط روز بلند قرار دهید باعث افزایش بیش از حد فاصله و طول میانگیره‌های آن می‌شود. در صورتی که گل در مرحله 4 تا 7 برگی و شرایط طول روز بلند باشد می‌توان با فراهم کردن یک دوره کوتاه 6 الی 7 هفته‌ای کیفیت گل را افزایش داد. لازم به ذکر است دمای 5 درجه سانتی‌گراد باعث تسریع گلدهی این گیاه می‌شود در حالی که دمای 10 درجه سانتی‌گراد گلدهی را به تأخیر می‌اندازد.

جهت نمو گل میخک با تیپ استاندارد یعنی تک شاخه ۷ مرحله نیاز است که به ترتیب عبارت اند از:

1. مرحله نخود سبز
2. فندقی
3. مرحله جوانه سفت
4. مرحله صلیب
5. مرحله ستاره‌ای
6. مرحله قلم مویی
7. مرحله‌ای که گل‌ها کاملا باز می‌شوند

گل میخک برای رشد مطلوب به چه شرایطی نیاز دارد؟

گل میخک نیز مانند سایر گیاهان برای رشد مطلوب و مناسب به شرایط ویژه‌ای نیاز دارد که در ادامه به این شرایط می‌پردازیم.

نور و دما:

گل میخک نسبت به سرما مقاوم نیست و به هوای نسبتا خنک و نور زیاد نیاز دارد. این گل برای گلدهی و افزایش سرعت رشد در ابتدا به نور و سپس دمای مناسب نیازمند است. مناسب‌ترین دما برای تولید گل‌های میخک در شب ۱۰ درجه سانتی‌گراد و در روز ۱۶ درجه سانتی‌گراد است. دماهای بیشتر از این مقدار موجب کاهش قطر گل‌ها می‌شوند. شدت نور یک عامل تعیین کننده در سرعت گلدهی این گیاه است به طوری که نور کم میزان گلدهی را کم می‌کند اما باعث افزایش تولید برگ‌های آن می‌شود.

اگر نور محیط زیاد باشد سرعت گلدهی میخک افزایش می‌یابد اما میزان برگ‌های گیاه کم می‌شود. به طور کلی سرعت نمو گل‌ها تحت تأثیر تابش نور قرار نمی‌گیرد. در نور کم، گیاه ساقه‌های ضعیف و گل‌های بی کیفیت ایجاد می‌کند. اگر این گیاه در طول روز کمتر از ۸ ساعت در شرایط نوری قرار ساقه‌های بلندتر، گل‌هایی کمی درشت‌تر و شاخه‌های جانبی بیشتری ایجاد می‌کند. اما اگر زیر ۱۶ ساعت تحت تابش نور قرار گیرد ساقه‌های کوتاه‌تر و شاخه‌های جانبی کمتری تولید می‌کند.

خاک:

میخک می‌تواند نسبت به گیاهان دیگر در خاک‌های نسبتا سنگین رشد کند اما کیفیت و میزان گلدهی آن در این شرایط کاهش می‌یابد. خاک مناسب برای رشد گل میخک، خاکی با زهکشی خوب همچون خاک‌های شنی لومی به همراه مواد آلی اصلاح شده است. مناسب‌ترین ترکیب خاک برای رشد این گل ۱۰% رس، ۴۰% ماسه و ۵۰% پیت است. لازم به ذکر است این گیاه به خاک‌های اسیدی علاقه‌ای ندارد و خاک‌هایی با pH خنثی و یا 6 –7 را می‌پسندد.

آبیاری:

توجه داشته باشید که باید خاک میخک همیشه مرطوب باشد. بنابر این مقدار آبیاری به عوامل مختلفی همچون بافت خاک، طول روز، دما و رطوبت هوا بستگی دارد و تناوب آبیاری را باید با توجه به این شرایط انجام دهید. در صورتی که شدت نور کم باشد می‌توانید با کاهش مقدار آبیاری مانع از ایجاد شاخه‌های ضعیف گیاه شوید.

کوددهی:

توصیه می‌شود برای این گیاه از کمبود نیتروژن استفاده نکنید زیرا این کود باعث می‌شود رشد میخک کم شود و همچنین موجب نازک و باریک شدن برگ‌ها و از بین رفتن انحناء طبیعی برگ‌ها می‌شود. بهتر است کودهای پتاسیم‌دار و فسفره را به میزان تقریبا ۴ برابر کودی که برای بستر کاشت گل‌های یک ساله توصیه می‌شود به خاک اضافه کنید. یکی دیگر از کودهایی که برای رشد بهتر این گیاه توصیه می‌شود محلول پاشی آهن است. با توجه به این که میخک به کمبود بور حساس است در صورت کمبود این عنصر دچار علائمی همچون بدفرم و زشت شدن گل‌ها و غنچه‌ها، تولید شاخه‌های کوتاه و انشعابات زیاد در انتهای ساقه می‌شود.

بذر گل میخک پا بلند الوان

موارد استفاده از میخک در طب سنتی:

میخک از نظر طب قدیم ایران دارای طبع خیلی گرم و خشک است و خواص بسیاری دارد که برخی از آن‌ها عبارت اند از:

• برای رفع دندان درد و گوش درد چکاندن و مالیدن یک قطره از اسانس میخک و یا روغن آن روی دندان یا گوش باعث از بین رفتن دندان درد و گوش درد می‌شود.
• گل میخک به عنوان یک تقویت کننده مغز شناخته می‌شود و توصیه می‌شود افرادی که حافظه ضعیفی دارند از دم کرده میخک استفاده کنند.
• این گیاه رفع کننده سردرد و درمان کننده ضعف اعصاب است و نقش موثری در رفع تنگی نفس دارد.
• میخک برای افرادی که دچار بیماری وسواس هستند مفید است. این گیاه جریان آنزیمی را افزایش می‌دهد و در نتیجه باعث تقویت فعالیت گوارشی را تقویت می‌شود.
• میخک باعث بی حسی موضعی می‌شود، به همین دلیل برای درمان معده درد و حالت تهوع مفید است.
• این گیاه مقوی معده و جهاز هاضمه و همچنین تقویت کننده کبد و کلیه و برطرف کننده سکسکه است.
• میخک اشتها آور، تقویت کننده بدن و تب بر است.
• چکاندن چند قطره محلول آبی میخک در چشم باعث ترمیم قرنیه چشم و رفع لکه‌های چشم می‌شود.
• میخک برای گردش خون و قلب مفید است و نوشیدن یک فنجان از چای آن بعد از غذا باعث از بین رفتن گاز و درد معده می‌شود.

خواص درمانی گل میخک:

• گل میخک باعث تحریک دستگاه گوارش و کمک به هضم غذا و بهبود متابولیسم بدن می‌شود.
• میخک یک داروی موثر برای رفع درد دندان به شمار می‌رود. عملکرد میخک به این صورت است که با مهار پیام درد باعث از بین رفتن حس درد می‌شود. این گیاه نسبت به اوژنول و دیگر ترکیبات ضد درد ۲۰ برابر قدرتمندتر عمل می‌کند.
• جویدن میخک به همراه یک تکه کوچک از نمک معمولی باعث افزایش تولید بزاق و در نتیجه کاهش تحریک پذیری گلو و درمان سرفه می‌شود.
• مصرف جوشانده و معجونی حاوی آب، برگ ریحان، برگ نعنا و میخک باعث کاهش استرس و تسکین تنش‌های روانی می‌شود.
• گل میخک یک درمان کننده موثر برای بیماری سرطان است و می‌تواند از ابتلا به سرطان جلوگیری کند.

جمع بندی:

گل میخک گیاهی علفی و چند ساله است که گل‌های رنگارنگ و زیبایی با بویی خوش و معطر تولید می‌کند. از این گل زیبا برای کشت در گلدان، باغ، باغچه و فضاهای سبز استفاده می‌شود. گل میخک دارای خواص بسیاری در طب سنتی و دارویی است که پیش‌تر به آن‌ها اشاره کردیم. این گیاه نیز مانند سایر گیاهان برای رشد مطلوب به شرایط ویژه‌ای نیاز دارد که در این مقاله به بررسی این شرایط پرداختیم.