نحوه پرورش و مراقبت از فلفل زینتی

فلفل های زینتی گیاهانی خیره کننده هستند که با داشتن ویژگی های همزمان دکوراتیو و خوراکی، میوه ها و شاخ وبرگ هایی با رنگ ها و اشکال متنوع را به نمایش می گذارند. این فلفل ها رشد سریعی دارند و اگر میزان مناسبی از نور خورشید و گرما را دریافت کنند، به مراقبت کمی نیاز خواهند داشت.

اگرچه این گیاهان در مناطق بدون یخبندان به صورت «چندساله» (Perennials) زندگی می کنند، اما اکثر باغبانان آن ها را به عنوان گیاهان «یک ساله» (Annuals) پرورش می دهند و در فصل بهار، زمانی که دمای خاک به حدود ۲۱ درجه سانتی گراد (۷۰ درجه فارنهایت) می رسد، اقدام به کاشت آن ها می کنند.

نکته مهم: نام علمی این گیاه Capsicum annuum است و توجه داشته باشید که فلفل های زینتی می توانند برای حیوانات خانگی سمی باشند، بنابراین محل قرارگیری آن ها باید با دقت انتخاب شود.

مشخصات کلی گیاه

ویژگی	توضیحات
نام رایج	فلفل زینتی، فلفل کریسمس
نام علمی	Capsicum annuum
خانواده	بادنجانیان (Solanaceae)
نوع گیاه	یک ساله، چندساله (در مناطق گرم)
اندازه	ارتفاع و عرض بین ۱۵ تا ۴۵ سانتی متر
نور مورد نیاز	آفتاب کامل
نوع خاک	لومی، با زهکشی خوب
pH خاک	اسیدی
زمان گلدهی	تابستان
رنگ گل	صورتی، بنفش، سفید
منطقه بومی	ارقام پرورشی (بدون منطقه بومی خاص)
سمیت	سمی برای حیوانات خانگی

نحوه کاشت فلفل زینتی

برای کاشت موفقیت آمیز فلفل زینتی و اطمینان از رشد سالم آن، رعایت دقیق زمان بندی، انتخاب مکان مناسب و اصول زیر ضروری است:

زمان کاشت

یکی از رایج ترین اشتباهات در پرورش فلفل زینتی، کاشت زودهنگام آن ها در فضای باز است. گیاهان اغلب در مراکز باغبانی پیش از آنکه هوا برای انتقال آن ها به زمین مناسب باشد، به فروش می رسند.

• نه تنها خطر سرمازدگی باید کاملاً رفع شده باشد، بلکه شب ها نیز باید گرم باشند (حداقل ۱۵ درجه سانتی گراد/۶۰ درجه فارنهایت و ترجیحاً بالاتر).
• دمای خاک باید قبل از کاشت بذر یا انتقال نشا به فضای باز، حداقل به ۲۱ درجه سانتی گراد (۷۰ درجه فارنهایت) رسیده باشد.
• باغبانانی که فلفل را از بذر پرورش می دهند، معمولاً ترجیح می دهند آن ها را در داخل خانه (خزانه) شروع کنند. کاشت مستقیم بذر در باغچه، به ویژه در آب وهوای خنک با فصل رشد کوتاه، ممکن است دشوار باشد.

انتخاب محل کاشت

فلفل های زینتی برای شکوفایی به ۶ تا ۸ ساعت نور خورشید در روز نیاز دارند. اطمینان حاصل کنید که خاک دارای زهکشی مناسب است. از آنجا که این گیاهان به خاطر ارزش زینتی شان کاشته می شوند و معمولاً کوتاه هستند، آن ها را در جایی بکارید که بتوانید از دیدنشان لذت ببرید؛ مثلاً در حاشیه جلویی باغچه یا اطراف پاسیو.

فاصله گذاری، عمق و تکیه گاه

برای استقرار صحیح نشاها در خاک و مدیریت فرم رشد بوته، رعایت نکات زیر در خصوص فاصله، عمق و تکیه گاه توصیه می شود:

• نشاهای فلفل زینتی که دارای ۳ تا ۴ برگ اصلی (نه برگ های اولیه یا لپه ها) هستند را با فاصله حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر (۱۲ تا ۲۴ اینچ) از یکدیگر بکارید.
• حفره ای به عمق حدود ۷ تا ۱۰ سانتی متر ایجاد کنید.
• فلفل های زینتی عادت رشد عمودی دارند. اکثر آن ها اصلاح نژاد شده اند تا نیازی به قیم یا قفس نداشته باشند، اما اگر گیاه به دلیل سنگینی میوه ها خم شد، می توانید از یک تکیه گاه استفاده کنید.

هشدار: میوه های فلفل می توانند تند باشند، اما برگ های آن ها نیز ممکن است باعث ایجاد سوزش موقت شوند. هنگام کاشت یا هرس فلفل های زینتی حتماً از دستکش استفاده کنید.

اصول مراقبت از فلفل زینتی

برای حفظ شادابی بوته و تولید میوه های پربار، تأمین نیازهای اساسی گیاه در سه بخش نور، خاک و آبیاری به شرح زیر است:

نور

فلفل های زینتی برای تولید انرژی لازم جهت گلدهی و تولید میوه های رنگارنگ به آفتاب کامل نیاز دارند. اگر این گیاهان را در داخل خانه پرورش می دهید، از نور مصنوعی مکمل برای داشتن گیاهانی سالم و میوه دهی خوب استفاده کنید.

خاک

فلفل های خود را در خاک غنی و لومی که کمی اسیدی است (pH بین ۶.۰ تا ۶.۸) بکارید. افزودن سخاوتمندانه کمپوست و کود دامی پوسیده به خاک، هم بافت خاک را بهبود می بخشد و هم ریزمغذی ها را برای سلامت گیاه تامین می کند.

اگر خاک شما رسی و سنگین است، فلفل ها را در بسترهای مرتفع (Raised beds) یا گلدان بکارید تا زهکشی خوبی داشته باشند. برای کاشت در گلدان، هر نوع خاک گلدان همه منظوره (Potting mix) مناسب است.

آبیاری

اگرچه فلفل های زینتی نسبت به خشکی واکنش بدی نشان می دهند، اما غرقابی شدن را هم دوست ندارند.

• هر زمان که سطح خاک خشک شد، آبیاری عمیق انجام دهید.
• هدف این است که رطوبت خاک مانند یک «اسفنج آب چکان» (مرطوب اما نه خیس) باشد.
• حدود ۱ اینچ (۲.۵ سانتی متر) آب در هفته توصیه می شود.
• گیاهان گلدانی را مرتب چک کنید، زیرا سریع تر از گیاهان داخل زمین خشک می شوند.

دما و رطوبت

مانند گوجه فرنگی، فلفل های زینتی نیز از خانواده سولاناسه (Solanaceae) هستند و عاشق آفتاب و هوای گرم اند. دمای ۲۴ درجه سانتی گراد (۷۵ درجه فارنهایت) و بالاتر باعث رشد سریع آن ها می شود. کاشت فلفل در خاک سرد ممکن است باعث شود گیاه در تمام طول فصل رشد کوتوله باقی بماند.

رطوبت هوا فاکتور کم اهمیت تری است، به شرطی که ریشه ها مرطوب بمانند. با این حال، دمای بالای ۳۲ درجه سانتی گراد (۹۰ درجه فارنهایت) ممکن است باعث ریزش شکوفه ها شود، اما با خنک شدن هوا گیاه دوباره احیا می شود.

کوددهی

فلفل های زینتی تغذیه کنندگان متوسطی هستند و برای گلدهی و میوه دهی مداوم به جریان ثابتی از مواد مغذی نیاز دارند.

استفاده از کود ۵-۱۰-۱۰ (که فسفر و پتاسیم بیشتری نسبت به نیتروژن دارد) تولید گل و میوه را تشویق کرده و از تولید بیش از حد برگ جلوگیری می کند.

زمانی که میوه ها شروع به شکل گیری کردند، به گیاه کود بدهید (کود سرک) و بار دوم حدود شش هفته بعد این کار را تکرار کنید.

گرده افشانی

مانند تمام فلفل ها، فلفل های زینتی نیز دارای گل های کامل هستند (هر گل دارای اندام های نر و ماده است). این گل ها خودگرده افشان هستند و نیازی به حشرات گرده افشان ندارند.

بذر فلفل زینتی ابلق

انواع فلفل زینتی

در دنیای فلفل های زینتی، می توانید گزینه هایی با رنگ های روشن و شاد یا تیره و خاص انتخاب کنید. در اینجا چند نوع محبوب آورده شده است:

• چیلی چیلی (Chilly Chili): فلفل های بلند زرد و قرمز که مانند انگشتان دست مستقیماً از بالای گیاه به سمت بالا رشد می کنند.
• مروارید سیاه (Black Pearl): این گونه دارای برگ های سیاه و خوشه هایی از فلفل های سیاه، براق و مرواریدمانند است. این گیاه تحمل گرمای بالایی دارد و بدون نیاز به سرزنی یا آرایش، به شکل هرمی زیبایی رشد می کند.
• آتش چمنزار (Prairie Fire): این فلفل زینتی فشرده تنها ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر رشد می کند. فلفل ها به صورت عمودی روی گیاه رشد می کنند و دائماً تغییر رنگ می دهند: از زرد به نارنجی، سپس قرمز و در نهایت با بلوغ کامل به بنفش تبدیل می شوند.
• آرورا (Aurora): این گیاه فلفل هایی تولید می کند که از سبز به بنفش، سپس نارنجی و قرمز تغییر رنگ می دهند و رنگین کمانی از رنگ ها را روی یک گیاه واحد ارائه می دهند.
• مدوسا (Medusa): فلفل هایی ملایم با تنها ۱ تا ۱۰۰۰ واحد حرارتی اسکویل (Scoville) تولید می کند؛ بنابراین یک فلفل زینتی ایمن برای کودکان محسوب می شود. فلفل های عاجی، زرد و نارنجی روشن آن باریک و پیچ خورده هستند و شبیه موهای ماری شکل «مدوسا» در اساطیر یونان به نظر می رسند.
• جوکر (Joker): فلفل زینتی کوچکی که هم به عنوان گیاه آپارتمانی و هم در فضای باز قابل پرورش است. ارتفاع و عرض آن تنها ۱۲ تا ۳۰ سانتی متر است و فلفل های نمایشی رو به بالا به رنگ های قرمز، زرد و عاجی دارد.
• رنگین کمان بولیوی (Bolivian Rainbow): این گونه میوه های تندی تولید می کند که شبیه لامپ های رنگارنگ ریسه کریسمس هستند.
• سانگریا (Sangria): عادت رشد رونده و آویزان این گونه، آن را به گزینه ای جذاب برای سبدهای آویزان تبدیل کرده است.
• عید پاک نیومکزیکو (NuMex Easter): این گونه میوه هایی با رنگ های پاستلی و برگ های سبز تیره تولید می کند.

تفاوت فلفل های زینتی با فلفل های خوراکی باغچه

فلفل های زینتی و فلفل های خوراکی باغچه متعلق به یک جنس هستند، پس تفاوت آن ها در چیست؟ فلفل های زینتی معمولاً نسبت به فلفل های خوراکی تند و شیرین، عادت رشد کوتوله تری دارند.

فلفل های خوراکی دارای طعم های متنوع و متمایزی هستند. اما فلفل های زینتی یا بی مزه هستند یا بسیار تلخ، بدون هیچ گونه طعم دودی یا شیرینی. با این حال، برخی از انواع فلفل های زینتی در دستورهای غذایی استفاده می شوند، مانند فلفل NuMex Easter در ساسا.

در نهایت، فلفل های زینتی میوه های خود را در نوک شاخه ها تولید می کنند جایی که کاملاً دیده شوند، در حالی که فلفل های خوراکی اغلب در میان شاخ و برگ پنهان می شوند.

هشدار: اگرچه فلفل های زینتی از نظر فنی خوراکی هستند، اما می توانند درجه تندی اسکویل ۵۰,۰۰۰ واحد و اغلب بسیار بالاتر داشته باشند. برای مقایسه، یک فلفل هالوپینو ممکن است درجه تندی بین ۲,۰۰۰ تا ۸,۰۰۰ داشته باشد.

برداشت فلفل های زینتی

فلفل های زینتی اغلب برای گل آرایی های تازه یا خشک استفاده می شوند. انواع بلندتر با ساقه های طولانی تر معمولاً برای این کار مناسب ترند.

برای گل آرایی خشک، زمانی برداشت کنید که تقریباً تمام فلفل های روی ساقه رنگ گرفته باشند. برگ ها را از ساقه ها جدا کنید و آن ها را به صورت وارونه در مکانی خشک، دارای تهویه مناسب و دور از نور مستقیم خورشید آویزان کنید تا برای تزئین آماده شوند.

بذر فلفل زینتی سبز

پرورش فلفل زینتی در گلدان

انواع مختلف فلفل های زینتی گیاهان بسیار خوبی برای کاشت در گلدان هستند. سیستم ریشه فلفل زینتی کوچک و کم عمق است. یک گلدان ۱۵ سانتی متری برای نگهداری یک گیاه فلفل کافی است، اما به یاد داشته باشید که گلدان های کوچک سریع تر خشک می شوند.

گلدان های بزرگ تر که چندین گیاه را در خود جای می دهند برای فضای باز موفق تر خواهند بود، در حالی که فلفل های داخلی (آپارتمانی) می توانند گلدان های کوچک تر را تحمل کنند.

هرس

هرس کردن فلفل های زینتی ضروری نیست اما به حفظ فرم کوچک تر آن ها کمک می کند. نوک شاخه های در حال رشد را بچینید (Pinch) تا گیاه پرپشت تر شود. وقتی ساقه ها به حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر رسیدند، حدود ۱ سانتی متر از آن ها را کوتاه کنید تا از رشد علفی و دراز شدن بیش از حد جلوگیری شود. با این حال، ساقه های گل دار را کوتاه نکنید.

تکثیر فلفل زینتی

تکثیر گیاه فلفل زینتی می تواند کمی دشوار باشد. کاشت از بذر روش ترجیحی تکثیر است. اگر در منطقه ای با زمستان های ملایم زندگی می کنید یا می خواهید آن ها را به عنوان گیاه آپارتمانی پرورش دهید، می توانید از قلمه ساقه استفاده کنید. برای تکثیر از طریق قلمه، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. یک ساقه سالم را انتخاب کنید و با استفاده از یک ابزار برش تیز و استریل، یک قطعه ۱۲ سانتی متری را که حداقل دو گره برگ دارد، به صورت مورب ببرید.
2. برگ های ۵ تا ۷ سانتی متر پایین ساقه را جدا کنید و انتهای آن را در هورمون ریشه زایی فرو ببرید.
3. یک گلدان کوچک نشا با سوراخ های زهکشی و خاک گلدان مرطوب و با زهکشی خوب آماده کنید.
4. با استفاده از یک مداد سوراخی در خاک ایجاد کنید و قلمه را حدود ۲.۵ سانتی متر در سوراخ قرار دهید؛ خاک اطراف قلمه را محکم کنید.
5. گلدان را در مکانی گرم قرار دهید و خاک را دائماً مرطوب (اما نه خیس) نگه دارید.
6. پس از حدود هشت هفته، زمانی که قلمه چند سانتی متر رشد کرد، آن را به یک گلدان دائمی ۱۵ یا ۲۰ سانتی متری یا به زمین منتقل کنید.

بذر فلفل زینتی نارنجی

نحوه پرورش فلفل زینتی از بذر

اگر می خواهید حاشیه ای از فلفل های زینتی ایجاد کنید، شروع از بذر روشی مقرون به صرفه برای پرورش تعداد زیادی گیاه است.

بذرها را دو ماه کامل قبل از آخرین یخبندان بهاری در داخل خانه بکارید. از جوانه زدن بذر تا تولید میوه نهایی، بسته به نوع گونه، می تواند ۱۲ تا ۲۲ هفته طول بکشد و حدود ۶ تا ۸ هفته طول می کشد تا نشاها به اندازه مناسب برای انتقال برسند.

1. بذرها را حدود ۸ هفته قبل از آخرین یخبندان در ظروف پر شده با مخلوط بذر (Seed-starter mix) بکارید و روی آن ها را با ۶ میلی متر خاک بپوشانید.
2. از تشک های حرارتی یا کابل های گرم کننده خاک استفاده کنید تا دمای خاک به ۲۷ درجه سانتی گراد برسد.
3. مرتب آبیاری کنید و مطمئن شوید که مخلوط خاک خشک نمی شود. جوانه زدن ممکن است تا ۲۰ روز طول بکشد.
4. پس از جوانه زدن، نهال ها را در معرض حداقل ۱۲ تا ۱۶ ساعت نور روشن در روز قرار دهید.
5. وقتی گیاه دارای دو سری برگ اصلی شد، نهال ها را به گلدان بزرگ تری که با خاک گلدان پر شده است منتقل کنید.
6. قبل از کاشت در باغچه (زمانی که دمای خاک حداقل به ۲۱ درجه سانتی گراد رسید)، گیاهان را به مدت دو هفته مقاوم سازی (Harden off) کنید.

تعویض گلدان فلفل زینتی

فلفل های زینتی که به صورت یک ساله پرورش داده می شوند نیازی به تعویض گلدان ندارند، زیرا چرخه زندگی آن ها در پاییز به پایان می رسد. اگر آن ها را به عنوان گیاهان چندساله در گلدان بیرون یا داخل خانه پرورش می دهید، هر دو سال یک بار که ریشه گیاه پر شد (Root-bound)، گلدان را عوض کنید.

همچنین اگر مجبور هستید گیاهان را بیش از یک بار در روز آبیاری کنید، نشانه زمان تعویض گلدان است؛ زیرا آب از سوراخ های زهکشی خارج می شود و خاکی برای جذب رطوبت باقی نمانده است.

هنگام تعویض گلدان، گلدانی با یک سایز بزرگ تر و از هر جنسی انتخاب کنید که سوراخ زهکشی بزرگی داشته باشد. گیاه را با نگه داشتن توپ ریشه (خاک اطراف ریشه) از گلدان خارج کنید تا استرس کمتری به گیاه وارد شود. اگر ریشه ها به هم پیچیده و سفت شده اند، آن ها را به آرامی با دست باز کنید و قسمت های خشک یا خراب را هرس کنید. گیاهان گلدانی را زمانی آبیاری کنید که ۲.۵ سانتی متر بالای خاک خشک باشد.

بذر فلفل زینتی الوان

زمستان گذرانی

فلفل های زینتی گلدانی خود را در طول زمستان به داخل خانه بیاورید. آن ها در طول روز به دمای ۲۱ تا ۲۷ درجه سانتی گراد و در شب به ۱۳ تا ۱۸ درجه سانتی گراد نیاز دارند. گیاهان را در آفتاب گیرترین پنجره ممکن یا زیر لامپ های رشد یا فلورسنت به مدت ۱۴ ساعت در روز قرار دهید.

فقط زمانی آبیاری کنید که خاک در لمس خشک باشد. از ابزار تیز و ضدعفونی شده برای هرس شاخه های علفی گیاه استفاده کنید و پس از آخرین یخبندان بهار، آن ها را دوباره به بیرون منتقل کنید.

بذر فلفل

آفات و بیماری های رایج

مانند فلفل های معمولی باغچه، چندین آفت حشره ای می توانند برای فلفل های زینتی مشکل ساز شوند. به ویژه مراقب شته ها، کنه های عنکبوتی، کرم های شاخدار و تریپس ها باشید.

شته ها و کنه های عنکبوتی را می توان با صابون حشره کش یا روغن مرکبات از بین برد. تریپس ها ممکن است نیاز به اسپری شیمیایی داشته باشند که برای فلفل های زینتی غیرخوراکی قابل قبول است.

رایج ترین بیماری های فلفل های زینتی بیماری های قارچی مانند بوتریتیس (کپک خاکستری) و پوسیدگی ریشه هستند. هر دو در شرایط مرطوب که جریان هوا ضعیف است و خاک خیس می ماند، بیشتر محتمل هستند. علاوه بر اصلاح روش های نگهداری، اسپری ها یا پودرهای قارچ کش می توانند به کنترل مشکلات کمک کنند.

نتیجه گیری

فلفل های زینتی با ترکیب رنگ های آتشین، فرم های متنوع و میوه هایی که مانند جواهر می درخشند، انتخابی بی نظیر برای افزودن شور و هیجان بصری به هر فضای سبزی هستند. این گیاهان چه در حاشیه باغچه ها کاشته شوند و چه در گلدان های داخل خانه قرار گیرند، با کمترین مراقبت، نمایشی خیره کننده از تغییر رنگ ها را ارائه می دهند.

اگرچه این فلفل ها بیشتر به خاطر زیبایی شان پرورش داده می شوند تا طعمشان، و تندی بسیار زیاد آن ها نیازمند احتیاط است، اما مقاومت بالا و سازگاری آن ها با شرایط مختلف، آن ها را به گزینه ای محبوب برای باغبانان مبتدی و حرفه ای تبدیل کرده است. با تأمین نور خورشید کافی، خاک با زهکشی مناسب و کمی توجه به آبیاری، می توانید از زیبایی این «آتش های کوچک» در تمام طول فصل لذت ببرید. به یاد داشته باشید که با رعایت نکات ایمنی در مورد کودکان و حیوانات خانگی، فلفل زینتی می تواند نقطه کانونی جذاب و متفاوتی در دکوراسیون سبز شما باشد.

بذر صیفی جات

سوالات متداول

1. آیا می توان فلفل های گیاه زینتی را خورد؟

   برخی از فلفل های زینتی خوراکی هستند، اما برخلاف آن هایی که برای اهداف آشپزی پرورش داده می شوند، اغلب به طور غیرقابل تحملی تند هستند. فلفل های زینتی بیشتر برای ظاهرشان اصلاح شده اند، نه طعمشان.

2. آیا می توان فلفل های زینتی را در داخل خانه پرورش داد؟

   بله، این گیاهان به عنوان گیاهان آپارتمانی زیبا و رنگارنگ عالی عمل می کنند. آن ها را در گلدان هایی با زهکشی خوب و عرض حداقل ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر گرم نگه دارید.

3. عمر گیاه فلفل زینتی چقدر است؟

   فلفل های زینتی می توانند بیش از یک فصل دوام بیاورند. از نظر گیاه شناسی، اگر در شرایط مناسب پرورش داده شوند، چندساله هستند. اگر زمستان های سردی دارید، فلفل های زینتی را به عنوان گیاه یک ساله یا گیاه آپارتمانی پرورش دهید.

4. چه گیاهانی را می توان در کنار فلفل های زینتی کاشت؟

   فلفل های زینتی را با گیاهان دیگری که عاشق آفتاب کامل و هوای گرم هستند، مانند آهار (Zinnia)، جعفری (Marigold) یا میلیون بلز (Million bells) جفت کنید. این ترکیب در گلدان نیز بسیار زیبا به نظر می رسد.