نحوه پرورش گیاه اسطوخودوس

اسطوخودوس (Lavandula) رشدی آسان، گل های زیبا و رایحه فوق العاده دارد که هر باغی به داشتن آن می نازد. تمام آنچه برای رشد و نگهداری این گیاه گلدار معطر نیاز دارید، یک مکان مناسب در باغ و کمی دانش باغبانی است.

انتخاب مکان و اسطوخودوس

در اولین بخش از این مقاله به انتخاب مکان می پردازیم.

1- مکانی با نور مناسب انتخاب کنید:

اسطوخودوس یک گیاه مدیترانه ای است، بنابراین در مکان های گرم و آفتابی رشد می کند. محلی در باغ برای کاشت آن انتخاب کنید که گیاه حداقل 8 ساعت در روز آفتاب کامل دریافت کند. و نیز در برابر باد محل پناه گیاه باشد.

2- خاک زهکشی مناسب داشته باشد:

رطوبت دشمن اسطوخودوس است، بنابراین مهمترین نکته انتخاب محلی برای کاشت است که خاک آن آب اضافه را خوب تخلیه کند. شرایط مناسب خاکی که رشد گیاه اسطوخودوس در آن به بهترین شکل صورت گیرد سبک، پفکی و متخلخل و دارای هوادهی مناسب است.

• برای بهبود زهکشی خاک، قبل از کاشت کمی ماسه سیلیس با خاک مخلوط کنید. شن و ماسه مزایای بسیاری دارد: تخلیه خوبی دارد، سیمانی نمی شود و بسیار بازتابنده است یعنی کمک می کند نور خورشید روی گیاه بازتاب شود. این ویژگی در آب و هوای سردتر و مرطوب بسیار مفید است.
• می توانید اسطوخودوس را روی یک بستر برجسته خاک یا در بالای سطح شیبدار یا کنار دیوار بکارید تا زهکشی به حداکثر ممکن برسد.
• اگر در گلدان می کارید، گلدان را روی بستر سنگ یا شن قرار دهید تا زهکشی به بهترین شکل انجام شود.

3- سطح pH خاک را بررسی کنید:

اسطوخودوس در خاک کمی قلیایی با سطح 6.7 تا 7.3 رشد می کند. با یک آزمایش ساده، سطح pH خاک را می توانید متوجه بشوید. برای تست موادی لازم دارید که می توانید در فروشگاه ها و مراکز باغبانی پیدا کنید. در صورت لزوم می توانید با افزودن کمی آهک به خاک قلیایی بودنش را افزایش دهید. مقدار آهک اضافه شده به نوع خاک و توصیه های باغبانی پس از معلوم شدن pH بستگی دارد.

4- اسطوخودوس خود را بخرید:

گونه های زیادی از اسطوخودوس برای پرورش در منزل موجود است. رشد و شکوفایی یا شکست در پرورش اسطوخودوس به شرایط منطقه و محلی که در آن زندگی می کند بستگی دارد. انواع اسطوخودوس عرضه شده در مراکز باغبانی نزدیک شما با شرایط منطقه شما سازگارند. البته می توانید از راهنمای باغبانی هم سوال کنید. Munstead و Hidcote دو نوع مقاومِ اسطوخودوس هستند. اگرچه پرورش اسطوخودوس از طریق بذر هم امکان پذیر است اما توصیه نمی کنیم چون بذرها نیاز به اعمال خاصی برای جوانه زنی دارند مثل زخم شدن و سرد شدن و اینکه حتی بعد از این اعمال هم نزدیک به یک ماه طول می کشد تا جوانه بزند.

کاشت اسطوخودوس

دومین بخش از این مطلب به کاشت اسطوخودوس می پردازیم.

1- قبل از کاشت، گلدان اسطوخودوس را آب دهید:

اسطوخودوس را در همان گلدانی که خریداری کردید قبل از کاشت و انتقال آبیاری کنید و یک ساعت صبر کنید. بدین ترتیب ریشه ها قبل از رفتن به خاک، رطوبت دارند اما خیس و آبچکان نیستند.

2- گودالی به اندازه کافی بزرگ که برای رشد و گسترش ریشه مناسب باشد حفر کنید:

با بیل یک گودال به اندازه کافی عمیق در محلی که می خواهید اسطوخودوس بکارید حفر کنید. باید به اندازه کافی عمیق و گسترده باشد که وقتی ریشه ها گسترش می یابد جای کافی داشته باشد. اگر اسطوخودوس را در گلدان یا ظرف می کارید، گلدان بسیار بزرگ انتخاب کنید – سیستم ریشه اسطوخودوس بسیار بزرگتر از گیاهان دیگر است.

3- خاک را آماده کنید:

خاک را برای دریافت اسطوخودوس آماده کنید: دو مشت پر سنگ گرد یک اینچی (2.5 سانتی متر)، نیم پیمانه آهک (118 میلی لیتر)، نیم پیمانه کود حیوانی کمپوست شده و کنجاله استخوان با هم مخلوط کرده و ته گودال بریزید، سپس این ترکیب را با یک لایه سبک خاک بپوشانید. سنگ به زهکشی کمک می کند، آهک خاک را قلیایی می کند، کنجاله استخوان و کود به گیاه اسطوخودوس کمک می کنند تا شروع و رشد خوبی داشته باشد.

4- اسطوخودوس را هرس کنید:

قبل از کاشت اسطوخودوس، آن را به آرامی هرس کنید هرس به گیاه شکل می دهد، گردش هوا از طریق ساقه را تضمین می کند، رشد ساقه جدید را آسان می کند و از چوبی شدن مرکز ساقه جلوگیری می کند (مشکل رایج در مورد اسطوخودوس همین چوبی شدن ساقه است)، اگر در آب و هوای مرطوب تری زندگی می کنید گردش مناسب و خوب هوا بسیار مهم تر است.

5- ریشه را آماده کنید:

گیاه اسطوخودوس را از گلدان اولیه خود خارج کرده و به آرامی تکان دهید تا خاک اضافی ریشه از اطراف آن تکانده شود. اسطوخودوس باید در خانه جدید خود با ریشه های برهنه و بدون خاک کاشته شود، چرا که با این حالت به سرعت و به راحتی با محیط رشد جدید خود سازگار می شود.

6- گیاه اسطوخودوس را بکارید:

گیاه اسطوخودوس را با احتیاط در محل آماده شده و روی لایه ای که در بالا گفتیم چگونه و با چه موادی بسازید، قرار دهید. فقط ریشه ها نباید با مخلوط تماس مستقیم داشته باشد. فضای باقیمانده گودال و بالای ریشه اسطوخودوس را با خاک پر کنید. خاک را به آرامی در اطراف پایه ساقه بریزید. اگر می خواهید بیش از یک گیاه اسطوخودوس بکارید بین هر گیاه حدود 91.5 سانتی متر فاصله بگذارید. فاصله باعث گردش هوا و رشد گیاه می شود.

نگهداری از اسطوخودوس

آخرین بخش از این مطلب به نگهداری از اسطوخودوس می پردازیم.

1- سالی یکبار خاک را کود دهید:

اسطوخودوس گیاهی است که نسبتاً ماندگار نیست و کافیست هر سال یکبار آن را تقویت کنید تا ماندگار شود. در اوایل بهار یک تقویت کننده سبک شامل مخلوط کمپوست و کنجاله استخوان روی سطح خاک بپاشید. زمان ایده آل برای تقویتِ خاکِ اسطوخودوسِ تازه کاشته شده، بعد از اولین آبیاری است. صبر کنید خاک خوب خشک شود، سپس تقویت کننده را استفاده کنید.

2- کمی در آب مضایقه کنید:

همانطور که قبلاً گفته شد رطوبت دشمن اسطوخودوس است و اگر ریشه گیاه بیش از حد مرطوب شود گیاه خیلی زود می میرد، سریعتر از اینکه به خشکسالی یا یخزدگی مبتلا شود. در حقیقت آبیاری بیش از حد گیاه اسطوخودوس در بهار، دلیل اصلی عدم رشد آن است. پس از کاشت آن را هر 7 تا 10 روز آبیاری کنید.

• برای آبیاری مناسب باید خاک بین هر آبیاری خشک باشد. اما نباید گیاه بی آب بماند.
• اگر در آب و هوای شمالی اسطوخودوس پرورش می دهید گیاه را آبیاری نکنید تا تابستان، که دما به سرعت افزایش می یابد و خاک را خشک می کند. سپس هر 7 تا 10 روز گیاه را آبیاری کنید.
• اگر در گلدان اسطوخودوس می کارید حتما باید گلدان تخلیه عالی داشته باشد تا آب در ته آن جمع نشود.

3- از رشد علف هرز جلوگیری کنید:

روی سطح خاک یک لایه نازک مالچ بپاشید تا از رشد علف هرز در اطراف پایه گیاه اسطوخودوس جلوگیری شود. از مالچ رنگ روشن مثل شن و ماسه درشت، دانه گراول یا پوسته صدف استفاده کنید. مالچ از ریشه های گیاه در برابر یخزدگی های زمستان هم محافظت می کند. از مالچ چوب استفاده نکنید چون رطوبت را حفظ می کند و منجر به پوسیدگی ریشه می شود.

4- گیاه اسطوخودوس را هرس کنید:

گیاه خود را هر سال حداقل یکبار و ترجیحاً در بهار، قبل از شروع رشد جدید هرس کنید. وقتی رشد بهاره شروع شد، حدود یک سوم تا نیمی از گیاه را هرس کنید. از قیچی های هرس استفاده کنید.

• رشد جدید یعنی ساقه های باریک و بلند که از شاخه های برگ دار جوانه می زند. وقتی گیاه شروع به گل دادن کرد زمان مناسبی برای کوددهی است.
• هرس اسطوخودوس باعث رشد جدید می شود پس از شکسته شدن و پراکندگی و دراز شدن گیاه جلوگیری کنید.
• اما اسطوخودوس را بیش از حد هرس نکنید زیرا باعث عدم رشد جدید شود.

5- از گیاه در برابر آفات و بیماری ها محافظت کنید:

دو آفت رایج گیاه اسطوخودوس مگس سفید و اسپیتل است. هر دو را می توان با دست یا با یک جریان ثابت آب از بین برد. هر چند وقت یکبار اسطوخودوس را از نظر آلودگی و آفت بررسی کنید. شته ها ویروسی منتشر می کنند به نام ویروس موزاییک یونجه که روی رشد و شکوفایی گیاه تأثیر می گذارد. هر شاخ و برگی که آلوده شده را بکنید و بسوزانید. برای جلوگیری از شیوع ویروس حتماً تمام ابزارهای باغبانی را با ضد عفونی کننده، سفید کننده، کلر یا الکل ایزوپروپیل استریل کنید.

6- گل ها را بچینید:

بهترین زمان برداشت اسطوخودوس زمانی است که گل های هر ساقه تازه شروع به باز شدن می کنند. چون در این حالت اسطوخودوس سرحال و معطر است. گل ها را در بن ساقه ها، نزدیک شاخه برش دهید. سپس گیاه را تا رسیدن به برگ های جدید هرس کنید. با اینکار گیاه برای شکوفایی مجدد در پاییز آماده می شود. اگر تمام یا بیشتر شکوفه های گیاه اسطوخودوس باز شده باشد دیگر برای برداشت محصول تازه خیلی دیر است. اگر می خواهید اسطوخودوس خشک کنید وقتی حدود سه چهارم از شکوفه ها باز شده محصول را برداشت کنید. اگر می خواهید خانه خود را با اسطوخودوس تزئین کنید گلها را در گلدان قرار دهید اما ریشه ها را در آب نگذارید. چون باعث ریزش سریعتر گل ها و پلاسیده شدن ساقه ها می شود.

7- در صورت تمایل اسطوخودوس خشک کنید:

برای خشک کردن اسطوخودوس حدود صد گل را با هم بسته و با یک روبان دور آن را ببندید. بسته را در خانه در محلی گرم، تاریک و خشک، از یک میخ وارونه و معلق به مدت 10 تا 14 روز آویزان کنید. اگر می خواهید اسطوخودوس خشک را از ساقه های چوبی جدا کنید بسته مذکور را روی یک صفحه فلزی که روی سطل قرار گرفته است بغلتانید. اصطلاحاً “الک کردن” اسطوخودوس است.