کود آهن برای چه گیاهانی مناسب است

کود آهن یکی از پرمصرف‌ترین کودها جهت پرورش گیاهان آپارتمانی و ساختمانی محسوب می‌شود. عنصر آهن در بافت‌های گیاهی نقش‌ بسیار مهمی ایفا می‌کند و در صورت کمبود آن اکثر فعالیت‌های گیاه مانند فتوسنتز، تولید کلروفیل و انتفال اکسیژن در بافت‌ها مختل می‌شود.

به همین دلیل گیاهان در مقایسه با سایر ریز مغذی‌ها بیشتر دچار کمبود آهن می‌شوند. اهمیت آهن در گیاهان به اندازه‌ای بالاست که دانشمندان و کارشناسان تغذیه گیاهی در صدد آن هستند که علائم کمبود آهن و موانع جذب آن را شناسایی کنند. در این مقاله می‌خواهیم شما را با گیاهانی که به کود آهن نیازمند هستند آشنا کنیم و دلایل کمبود آهن را بررسی کنیم با ما همراه باشید.

کلروز یا کمبود آهن چیست؟

وقتی که گیاه دچار کمبود آهن شود برگ‌هایی زرد رنگ تولید می‌کنند این موضوع نشان دهنده این است که گیاه به خوبی نمی‌تواند آهن را در بافت‌های خود به گردش درآورد. کمبود آهن به نوبه خود باعث کمبود کلروفیل یا سبزینه در این برگ‌ها می‌شود و چون کلروفیل عمل فتوسنتز گیاه یعنی تولید قند را بر عهده دارد کمبود آن موجب مختل شدن زندگی گیاه می‌شود.

در موارد شدیدتر کمبود آهن برگ‌ها سفید می‌شود یا در برخی موارد ممکن است لکه‌هایی قهوه‌ای رنگ بین رگه‌های برگ و حاشیه برگ‌ها مشاهده شوند که در این حالت سلول‌های گیاهی مرده‌اند.

معمولا اوایل کمبود آهن برگ‌ها و شاخه‌های جوان دچار کلروتیک می‌شوند و بقیه گیاه به زندگی عادی خود ادامه می‌دهد. این شاخه‌ها میوه‌هایی کمتر با عطر و طعم تلخ ایجاد می‌کنند. شما با کود دهی به موقع به گیاه می‌توانید از این بیماری جلوگیری کنید و با اضافه کرد کود آهن آن را نجات دهید، در غیر این‌ صورت ممکن است بافت‌ها و اندام‌های گیاه به تدریج بمیرند و گیاه کاملا از بین برود.

بذر سبزیجات

عوامل ایجاد فقر آهن در گیاهان:

عوامل بسیاری باعث ایجاد فقر آهن در گیاهان می‌شوند. یکی از مهم‌ترین عوامل آن وجود مقادیر بالای بیکربنات در خاک است. این بیکربنات در نتیجه آبیاری سنگین گیاه یا فشردگی خاک به وجود می‌ آید. وقتی که خاک فشرده می‌شود مقادیر CO₂ در آن افزایش می‌یابد این CO₂ با آهک موجود در خاک واکنش داده و بیکربنات تولید می‌کند.

این بیکربنات باعث بالا رفتن PH خاک در اطراف ریشه می‌شود و مانع جذب درست و به اندازه آهن از خاک می‌شود. به طور کلی آب دهی زیاد به گیاه باعث کم شدن اکسیژن در خاک و پوسیدگی ریشه می‌شود ریشه‌های پوسیده و ناسالم توانایی کمتری برای جذب آهن دارند.

گاهی اوقات در فصل زمستان نیز با یخ زدگی و انقباض خاک نیز دسترسی ریشه به اکسیژن کاهش می‌یابد. یکی دیگر از عوامل کمبود و فقر آهن در گیاهان همانطور که گفته شد PH خاک است. به طور کلی خاک‌های قلیایی و با PH بالاتر از ۷ عمل حلالیت آهن را مختل می‌کند و مانع جذب آن از طریق ریشه می‌شود. PH خاک عمدتا باید بین ۵.۵ تا ۶.۵ (کمی اسیدی) باشد. جهت کنترل PH خاک می‌توانید از کود‌های آمونیوم سولفات استفاده کنید که حاوی ۲۱ درصد نیتروژون هستند و جذب آهن و سایر مواد مغذی را از طریق ریشه بهبود می‌بخشند.

البته گیاهانی که بومی خاک‌های قلیایی هستند با کمبود آهن مواجه نمی‌شوند، زیرا که قابلیت سازگاری با این خاک‌ها را پیدا کرده‌اند و قادر به جذب آهن از این خاک‌ها هستند. متاسفانه گیاهانی که ما در ساختمان‌ها نگهداری می‌کنیم اکثرا بومی خاک‌هایی با PH زیر ۶ هستند و علاوه بر کلروز آهن در خطر کمبود سایر مواد مغذی مانند منگنز نیز قرار می‌گیرند. همچین در خاک‌هایی که نمک اضافه و سایر مواد مغدی مانند منگنز، فسفر، روی و فسفات به مقادیر زیاد وجود دارد نیز کمبود آهن مشاهده می‌شود.

فواید کود آهن برای گیاهان:

شما می‌توانید با اضافه کردن کود‌های آهن به زمین‌ها و مزارعی که از کمبود آهن رنج می‌برند آن‌ها را تقویت کنید و مانع از بین رفتن گیاهان شوید. این کود‌ها توسط بهترین کارشناسان تولید و به بازار عرضه می‌شوند. جهت بهره‌برداری بهتر از این کودها بهتر است که به طور کامل با شرایط نگهداری و میزان مصرف آن‌ها آشنا شوید.

در هنگام مصرف این کود‌ها باید به نکات متعددی مانند نوع گیاه و نیازهای آن، شرایط رشد و منطقه مورد نظر توجه کنید. برخی افراد با اضافه کردن بیش از حد این کود‌ها سعی در بهبود و درمان گیاه خود دارند در حالی که استفاده بیش از حد از هر کودی نه تنها موثر نیست بلکه تاثیرات مخربی نیز به دنبال دارد.

با این وجود کود آهن در مقایسه با سایر کود‌های تاثیرات مخرب کمتری دارند و استفاده بیش از حد از آن موجب از بین رفتن طراوت و شادابی گیاهان می‌شود. گاهی اوقات کمبود آهن با کمبود منگنز اشتباه گرفته می‌شود در این حالت می‌توانید با آزمایش خاک در آزمایشگاه‌های مربوطه شک خود را برطرف کنید.

کود آهن برای چه گیاهانی مناسب است؟

به طور کلی کود آهن باید برای گیاهانی که در خاک‌های قلیایی و خاک‌هایی که دارای بیکربنات بالایی هستند مورد استفاده قرار گیرد. با این وجود برخی از گیاهان مانند آزالیا، زغال اخته، گل چوب هدر، رودودندرون، تمشک، زغال اخته، گلا کالیبراخوآ، دیاز شیا، گل شمعدانی، گل سرخ، اسنپدراگون، مرکبات، گاردنیا و یاس و غیره نسبت به کلروز آهن حساس‌تر هستند.

انواع کود‌های کلات آهن:

در کود‌های کلات‌دار آهن، آهن به عنوان یک عنصر مرکزی در وسط قرار می‌گیرد و مولکول‌های درشت اطراف آن را می‌پوشانند. این کود‌ها عمدتا حاوی ۶ درصد، Fe³⁺ یون‌هایی مانند آمونیوم یا سدیم، اسید سیتریک، آمینو اسید، هیومیک یا فولیک اسید و یکی از کمپکس‌های EDTA، DTPA یا EDDHA هستند.

معمولا به صورت محلول پاشی یا آبیاری قطره‌ای آن‌ها را به ریشه گیاهان می‌رسانند و باعث شادابی و طراوت گیاهان می‌شوند. این کودها با توجه به نوع کمپلکس به کار رفته در آن‌ها در خاک‌هایی با PH و بیکربنات معینی قابل استفاده هستند. این کود‌ها عبارت اند از:

• کلات آهن EDTA: این نوع کود در مقایسه با سایرین کارایی کمتری دارد و فقط در خاک‌هایی با PH کمتر از ۶ قابل استفاده است و در صورت استفاده در خاک‌هایی با PH بالا ۵۰ درصد از آهن موجود در کود از دست رفته و جذب نمی‌شود. همچنین در خاک‌های با کلیسم بالا نیز قابل استفاده نیستند، زیرا که کلسیم جایگزین آهن موجود در کود می‌شود و فرایند جذب آهن را مختل می‌کند.
• کلات آهن DTPA: این نوع کود در خاک‌هایی با کلسیم بالا قابل استفاده است و تمایلی به واکنش با کلسیم ندارد و فقط در خاک‌هایی با PH خنثی یعنی PH ۷ قابل استفاده است.
• کلات آهن EDDHA: از پر کاربردترین کود‌های آهن محسوب می‌شود و به راحتی در PH ۱۱ پایدار و قابل استفاده است. همین امر باعث شده که نسبت به سایر کود‌ها از قیمت بالاتری نیز برخوردار باشد.

خرید ملزومات باغبانی

میزان و نحوه‌ مصرف کود آهن برای گیاهان گلدانی:

قبل از مصرف کودها حتما شرایط و روش مصرف نوشته شده بر روی جلد کود را مطالعه کنید. بدین طریق میزان کود مورد نیاز را به راحتی می‌توانید محاسبه کنید. استفاده از کود زیاد اگر چه در کوتاه مدت اثر درمانی دارد اما به تدریج باعث کم شدن سایر مواد مغذی موجود در خاک مانند روی و منگنز می‌شود. بهتر است که با روش‌هایی اصولی مانند قراردهی گیاه در خاک‌هایی با زهکشی مناسب و گوگرد اصلاح شده سطح PH خاک را کنترل و جذب آهن را افزایش دهید.

به طور معمول برای گیاهان گلدانی هر زمانی که حس کردید گیاه به سمت زردی و پژمردگی می‌رود، نصف قاشق چای خوری کود آهن مایع را با یک لیتر خاک مخلوط می‌کنند. این محلول را می‌توانید به طور مستقیم به برگ‌های جوان اسپری کنید.

میزان و نحوه‌ مصرف کود آهن برای درختان و گیاهان:

بهترین زمان جهت استفاده از کود‌های آهن برای درختان فصل رشد آن‌ها یعنی فصل‌های بهار و تابستان است. بسته به نیاز گیاه در این فصل‌ها می‌توانید چندین بار کلات‌های آهن را به صورت محلول در آب و در فاصله ۷۵ متری از تنه درخت اسپری کنید. بعد از اسپری کردن جهت نفوذ آهن در خاک گیاه را آبیاری کنید. میزان استفاده از کود‌های آهن با توجه به طول گیاه متغیر است.

• برای کوددهی به گیاهانی با ارتفاع ۲ سانتی‌متری از ۱ گالن آب و ۲ قاشق غذاخوری کود استفاده می‌شود.
• برای کوددهی به گیاهانی با ارتفاع بین ۲ تا ۳ سانتی‌متر از ۲ گالن آب و ۴ قاشق غذاخوری کود استفاده می‌شود.
• برای کوددهی به گیاهانی با ارتفاع بین ۳ تا ۴ سانتی‌متر از ۳ گالن آب و ۸ قاشق غذاخوری کود استفاده می‌شود.
• برای کوددهی به گیاهانی با ارتفاع بین ۴ تا ۵ سانتی‌متر از ۴ گالن آب و ۱۰ قاشق غذاخوری کود استفاده می‌شود.
• برای کوددهی به گیاهانی با ارتفاعی بیشتر از ۵ سانتی‌متر برای هر ۵۰۰ متر مربع از ۱ الی ۲ لیوان کود در یک گالن آب استفاده کنید.

جمع بندی:

در این مقاله کوشیدیم که شما را با گیاهانی که به کود آهن نیاز پیدا می‌کند آشنا کنیم. همچنین فواید استفاده از کود آهن و نحوه‌ استفاده از آن را به طور مختصر شرح دادیم. آنچه که در این مبحث واضح بود نیاز اکثر گیاهان به کود آهن است و بدون آهن قادر به ادامه زندگی و حیات نیستند. زیرا که یکی از مشکلات بزرگ خاک‌های ایران وجود مقادیر بالای آهک در آن است و همانطور که گفتیم آهک فرایند جذب آهن از خاک را کاهش می‌دهد.