شلغم گیاهی با ریشه غده‌ای است و جز تیره شب بوییان محسوب می‌شود. این گیاه در اشکال، رنگ‌ها و واریته‌های مختلفی قابل پرورش است. معمولا در دسته سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، کلم برگ، کلم بروکسل و خردل قرار می‌گیرد. بومی اروپا و آسیای مرکزی است. در سده‌های میانه اروپاییان و رومیان از این گیاه استفاده می‌کردند.
به تدریج این گیاه توسط فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها وارد قاره آمریکا شد و در حال حاضر کشور‌های آمریکا و کانادا مخصوصا ایالت‌ها نیوجرسی و کالیفرنیا از بزرگ‌ترین تولید کننده‌های شلغم در جهان هستند. این گیاه به دلیل خواص درمانی و دارویی بالای خود در میان مردم بسیار محبوب شده است. در این مقاله می‌خواهیم شما را با انواع شلغم و خواص بی‌شمار آن آشنا کنیم، با ما همراه باشید.
انواع شلغم:
این گیاه با توجه به رنگ گوشته ریشه خود به دو دسته گوشته زرد و گوشته سفید تقسیم می‌شود که هر یک به نوبه خود به گونه‌های مختلفی قابل تقسیم هستند.
شلغم گوشته زرد:
از پیوند بین شلغم و کلم پیچ حاصل می‌شوند. با نام شلغم سوئدی نیز شناخته می‌شوند که دارای ظاهری کروی و گوشته زرد رنگ هستند. نسبت به شلغم سفید اندازه بزرگ‌تر و تراکم بیشتری دارند. بهترین زمان برای خرید این گیاه اواخر پاییز و اوایل زمستان است، زیرا که در این زمان در تازه‌ترین حالت خود قرار دارند.
این گونه مزه‌ای شبیه کلم دارد و بعد از پخت مزه ملایم‌تری نسبت به نوع سفید آن پیدا می‌کند، بنابراین گزینه‌ای ایده آل برای افرادی که مزه تند شلغم سفید را دوست ندارند محسوب می‌شوند. همچنین به دلیل تراکم بالا به زمان بیشتری جهت پخت نیاز دارند.
در انبار‌ها معمولا به آن‌ها واکس نگهدارنده زده می‌شود، به همین دلیل قبل از پخت، این نوع شلغم را کاملا بشویید و پوست آن را با استفاده از یه چاقو یا پوست‌گیر قوی جدا کنید. سپس در تهیه انواع غذا‌ها و سوپ‌ها از آن استفاده کنید. از مهم‌ترین شغلم‌های گوشته زرد می‌توان به بلوآبردین، جاست رایت و گلدن بال اشاره کرد.
شلغم تازه در آشپزخانه
شلغم گوشته سفید:
همانطور که از نامش پیداست ظاهری سفید رنگ دارد و در برخی از گونه‌ها لکه‌هایی به رنگ بنفش روی پوسته آن‌ها مشاهده می‌شود. گونه‌های گوشته سفید در مقایسه با گوشته زرد‌ها در مقیاس وسیع‌تری کشت می‌شوند، زیرا علاوه بر کیفیت بالای ریشه، برگ‌های آن‌ها نیز به عنوان مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در هنگام خرید شلغم‌های گوشته سفید به این نکته توجه کنید که پوسته خارجی آن‌ها کاملا صاف و یک دست باشد. همچنین در حین بریدن وسط آن باید کاملا سفت باشد و فیبری و شل نباشد در غیر این صورت مصرف آن باعث ایجاد نفخ و معده درد می‌شود.
از مهم‌ترین شلغم‌های گوشته سفید می‌توان به پورپل تاپ وایت گلاب، اسنوبال، توکیو کراس، وایت فلچ داچ و وایت میلان اشاره کرد. در این میان گونه توکیو کراس در تمام طول سال قابل پرورش و استفاده هستند. گونه اسنوبال در فصل بهار کاشته می‌شود و از رشد سریعی برخوردار هستند.
شلغم سیاه:
در واقع نوعی تربچه است و دارای پوسته‌ای سیاه و گوشته‌ای سفید رنگ است. این نوع شلغم اوایل در اروپا و آسیا پرورش داده می‌شد که به تدریج به دلیل خواص بسیار خود در سایر نقاط نیز گسترش یافت. از مهم‌ترین خواص این گونه پاکسازی کبد از سموم است به همین دلیل در کشور هند برای داشتن کبدی سالم از آن استفاده می‌کنند، همچنین در درمان بیماری‌هایی مانند کبد چرب بسیار موثر است.
در کشورهایی مانند کشور چین بیشتر بخاطر خواص تنفسی که دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف آب این گیاه نقش موثری در درمان عفونت‌های گلو دارد. اگر از ریزش مو رنج می‌برید میتوانید آب آن را به پوست سر خود بمالید و ریشه موهای خود را تقویت کنید.
شلغم های تازه چیده شده از خاک
خواص شلغم‌ها
تحقیقات نشان داده هر صد گرم از شلغم دارای مواد معدنی زیر است:
- کیلوکالری انرژی
- ۷ گرم قند
- ۱ گرم پروتئین
- ۰.۲ گرم چربی
- ۱.۱ گرم فیبر
- ۴۵ میلی‌گرم گوگرد
- ۶۰ میلی‌گرم پتاسیم
- ۲۸۰ میلی‌گرم کلسیم
- ۳۶ میلی‌گرم ویتامین C
هر صد گرم از برگ شلغم نیز شامل مواد معدنی زیر است:
- ۳۶ کیلوکالری انرژی
- ۵.۵ گرم قند
- ۳ گرم پروتئین
- ۰.۴ گرم چربی
- ۲.۱ گرم فیبر
- ۵۵ میلی‌گرم گوگرد
- ۳۷۵ میلی‌گرم پتاسیم
- ۲۶۰ میلی‌گرم کلسیم
- ۴۰ میلی‌گرم ویتامین C
- ۶۰ میلی‌گرم فسفر
- ۹ میلی‌گرم سدیم
- ۴.۲ میلی‌گرم آهن
همانطور که گفته شد تمام بخش‌های شلغم مانند ریشه و برگ‌ها سرشار از مواد مغذی هستند و نقش موثری در سلامت و زیبایی افراد دارند. به دلیل برخورداری از مزه‌ای شیرین و دلچسب هم به صورت خام و هم به صورت پخته قابل استفاده هستند. این گیاه دارای طبع گرم و تر است و در طب سنتی به درمان بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کنند.
شلغم های تازه
حفظ سلامت قلب و عروق:
شلغم دارای مقادیر بالایی از ویتامین K و اسید فولیک است. ویتامین K با خاصیت ضد التهابی خود خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، عروقی و سکته قلبی را کاهش می‌دهد. همچنین این گیاه سطح کلسترول خون را با جذب مقادیر بیشتری از صفرا کاهش داده و به سلامت قلب و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
تقویت استخوان‌ها:
این گیاه سرشار از مواد مغذی مانند کلیسم و پتاسیم است که نقش مهمی در افزایش استحکام استخوان‌ها و سلامت ماهیچه‌ها دارند. بنابراین با مصرف آن از ابتلا به بیماری‌هایی مانند گرفتگی عضلات و پوکی استخوان جلوگیری کنید. همچنین رشد استخوان‌ها را بهبود می‌بخشد، بنابراین گزینه ایده آلی برای کودکان در سنین رشد محسوب می‌شود.
کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن:
یکی از مهم‌ترین مواد مغذی جهت تقویت سیستم ایمنی بدن ویتامین C است. در این گیاه مقادیر بالایی از ویتامین C وجود دارد که با افزایش تولید گلبول‌های سفید و آنتی بادی از بدن در برابر بیماری‌های عفونی و ویروس‌ها محافظت کند. همچنین این گیاه دارای ترکیبی به نام آسکروبیک اسید هاب است که به نوبه خود نقش موثری در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد.
حفظ سلامت سیستم تنفسی:
این گیاه سرشار از ویتامین A است که نقش موثری در حفظ سلامت ریه‌ها و جلوگیری از آسیب‌هایی که در اثر عادت‌های بد روزانه مانند سیگار کشیدن ایجاد می‌شوند دارد. بنابراین اگر در صدد حفظ سلامت ریه خود هستید مصرف این گیاه یک انتخاب بسیار خوب محسوب می‌شود. همچنین ویتامین C موجود در شلغم به عنوان یک ماده ضد التهابی عمل کرده و از ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم جلوگیری می‌کند.
افزایش گردن خون در بدن:
تصور عموم بر این است که مواد گوشتی تامین کننده آهن بدن هستند اما تحقیقات نشان داده که برخی سبزیجات مانند شلغم سرشار از آهن هستند. آهن نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز خون دارد. گلبول‌های قرمز مواد مغذی را در بدن جابه‌جا می‌کند. در صورت کمبود این گلبول‌ها بدن دچار اختلال شده و فرایند انتقال مواد مغذی به خوبی صورت نمی‌گیرد. بنابراین با مصرف این گیاه گلبول قرمز بیشتر و درنتیجه بدن سالم‌تری خواهید داشت.
خاصیت ضد سرطانی:
سم‌ها در اثر متابولیسوم بدن به وجود می‌آیند و روی سلولهای سالم تاثیر گذاشته و آن‌ها را به سلولهای سرطانی تبدیل می‌کند.این گیاه سرشار از موادی مانند گلوکوزینولات، گلوکوناستروتیک و گلوکوترا پائولین است که خاصیت سم زدایی و آنتی اکسیدانی بسیار بالایی دارند و با حذف سموم تولید شده در بدن از ابتلا به سرطان جلوگیری می‌کنند.
شلغم های متفاوت
حفظ سلامت تخمدان‌ها:
تخمدان‌ها بسیار مستعد رشد سلولهای سرطانی هستند. این گیاه حاوی یک فلانوئید به نام کامپرلو است که به حفظ سلامت تخمدان‌ها بسیار کمک می‌کند و مانع ابتلا به سرطان تخمدان می‌شوند.
حفظ زیبایی:
شلغم سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌هایی مانند A , C و بتاکاروتن که در بدن به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل می‌کنند و فعالیت رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهند. رادیکال‌های آزاد بیشترین نقش را در پیری زودرس و ایجاد خال‌های سیاه دارد. همچنین این گیاه به عنوان یک منبع غنی از مس شناخته می‌شود. مس باعث افزایش تولید ملانین در بدن می‌شود که از سفیدی موها جلوگیری کرده و باعث افزایش استحکام آن‌ها می‌شود.
عوارض شلغم‌ها:
هر گیاه علاوه بر خواص فراوان ممکن است دارای عوارضی نیز باشد، شلغم نیز از این قاعده مستثنا نیست. مصرف افراطی آن منجر به ایجاد تداخل با برخی از دارو‌هایی مانند نیتروگلیسیرین و داروهای ضد دیابتی می‌شود. همچنین این گیاه دارای فیبر بالایی است و مصرف بیش از حد آن به افرادی که از ناراحتی‌های گوارشی مانند نفخ رنج می‌برند توصیه نمی‌شود. از دیگر عوارض شلغم می‌توان به ایجاد واکنش‌های آلرژیکی مانند آبریزش چشم، آبریزش بینی، تورم لب‌ها و سرفه در برخی از افراد اشاره کرد.
جمع بندی:
ما در این مبحث کوشیدیم شما را با انواع شلغم آشنا کنیم و خواص آن‌ها را شرح دهیم. این گیاه با توجه به فصل کاشت در ابعاد و اشکال مختلفی دیده می‌شوند. قطری بین ۵ الی ۳۰ سانتی‌متر دارند به صورت گرد، کشیده و فرفره‌ای قابل پرورش هستند. جهت بهره‌بردای بیشتر از ویتامین‌های این گیاه بهتر است به صورت تازه مصرف شود، اما در صورت نگهداری طولانی مدت، آن‌ها را درون یک پلاستیک بگذارید و داخل یخچال قرار دهید. این گیاه به مدت چند ماه قابل نگهداری در یخچال و فریز است و گزینه خوبی جهت انبار کردن محسوب می‌شود.
