بذر مخلصه

مخلصه (بابونه کبیر) یا بابونه گاوی، گیاهی علفی است که با بذر، قلمه و تقسیم ریشه تکثیر می شود. مخلصه از گیاهان خودرو و وحشی است که با نام های دیگری چون اقحوان، اقحوان کبیر، کرکیش هم شناخته می شود. بنابر شرایط اقلیمی این گیاه عمری یک تا چند ساله دارد و طبعا از زیر مجموعه گیاهان دارویی به حساب می آید که عرق و عصاره آن گرفته شده و مصرف می شود. علاوه بر آن این گیاه دارای ترکیبات شیمیایی همچون بورنئول یا کامفول می باشد که نوعی الکل قوی است. همچنین دارای مقداری از انواع ترپن ها و سایر مواد بوده که در اثر مالش گیاه بویی تند و قوی از آن متصاعد می شود. مخلصه در نواحی مرتفع ایران از جمله بلندی های بالای 2500 متر بخصوص در استان کهکلویه و بویر احمد و استان مازندران، جنگل های سواد کوه رویش دارد.

مشخصات ظاهری مخلصه:

مخلصه (بابونه کبیر) با بذر، قلمه یا تقسیم ریشه تکثیر شده و به صورت بوته ای رشد می کند. ریشه گیاه مخلصه به صورت عمودی و راست رشد می کند که گاهی اوقات به نیم متر هم می رسد. ساقه این گیاه شیاردار و به رنگ قهوه ای مایل به قرمز بوده و پوشیده از کرک های ریز و پراکنده است در قسمت فوقانی و انتهایی گیاه انشعاباتی با شاخ و برگ های مورب وجود دارد. برگ های این گیاه سبز رنگ بوده و برگ های تحتانی گیاه دارای دمبرگ های بلندی هستند که به نسبت بزرگتر از برگ های اصلی هستند. ولی برگ های فوقانی آن بدون دمبرگ و کوچک می باشند. این گیاه تک گل بوده که بصورت منفرد در انتهای گیاه به رنگ های صورتی، سفید و گاهی قرمز رویش دارد که به هنگام شکفتن بسیار چشم نواز و زیباست‌. میوه این گیاه فندقی شکل با رگه هایی به رنگ سفید است. ارتفاع این گیاه براساس شرایط اقلیمی می تواند در نهایت رشد متغیر بوده و بین 30 تا 90 سانتیمتر در نوسان باشد.

شرایط کاشت مخلصه (بابونه کبیر):

زمان مناسب برای کاشت مخلصه یا بابونه کبیر فصل بهار می باشد. برای کاشت این گیاه از سه روش، کاشت مستقیم بذر، قلمه زدن و تقسیم ریشه می توان بنا بر شرایط استفاده کرد. برای کاشت این گیاه ابتدا بذر مناسب و مرغوب آن تهیه می شود. برای تسریع در جوانه زدن بذر ابتدا بذر ها به مدت 24 ساعت در آب ولرم خیسانده می شود.

پس از آن زمین محل کاشت شخم زده شده، کود و مواد آلی به آن اضافه می گردد و بذر گیاه درون خاک به عمق 20 میلیمتر به صورت ردیفی با فاصله تقریبی حدود 30 تا 50 سانتیمتر کاشته می شود تا گیاه فضای کافی برای رشد داشته باشد. پس از آن بستر خاک محل کاشت بصورت بارانی آبیاری می شود. باید توجه داشت که تا زمان جوانه زدن بذرها بستر خاک محل کاشت مرطوب نگاه داشته شود. معمولا بین 14 تا 20 روز گیاه جوانه زده و شروع به رشد می کند.

در روش جدا کردن ریشه هم گیاه یک ساله به بالا از خاک خارج می کنند و پس از جدا کردن شاخه های ریشه دار و انتقال آنها به جای دیگر عمل کاشت انجام می شود و در نهایت در روش قلمه، شاخه های مناسب گیاهان 2 ساله به بالا به صورت مورب بریده شده و در آب و محلول ریشه زنی قرار داده شده و پس از ریشه دار شدن به مکان مناسب برای کاشت منتقل می شوند.

این گیاه می تواند تا دمای -15 درجه سانتیگراد را تحمل کند و تقریبا جز گیاهان سردسیری می باشد. مصرف آب این گیاه در حد متوسط است که باید در یک دوره زمانی مشخص به صورت منظم آبیاری شود. محل کاشت این گیاه باید طوری باشد که حتی المقدور بتواند براساس نیاز خود از نور مستقیم خورشید استفاده کند.

خواص و مزایای مخلصه (بابونه کبیر):

مخلصه یا بابونه کبیر و عرق آن به عنوان ضد اسپاسم و برای تسکین تب استفاده می شود و تنتور آن حشره کش است، عرق بابونه کبیر از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی ایران گرم و خشک است و از نظر خواص معتقدند که گرم کننده قوی، باز کننده گرفتگی ها و انسداد مجاری کبد و دهانه عروق و رقیق کننده خون غلیظ در مثانه و تحلیل برنده ورم رکتوم می باشد، ترشح ادرار و عرق را زیاد را درمان می کند و قاعده آور است و برای سقط جنین نیز موثر می باشد، سنگ مثانه را خرد می کند و برای درد مثانه و ورم طحال و استسقاء و رفع صدا و درد معده نافع است و در استعمال خارجی برای تقویت بینایی مفید است.

کاشت بذر گیاهان دارویی

نور مناسب: آفتاب و سایه	خاک مناسب: خاک حاصلخیز و غنی	دمای مناسب: بین 15 تا 40 درجه	آبیاری مناسب: متوسط
فاصله کاشت: 50-30 سانتیمتر	دوره زندگی: چند ساله	دوره بلوغ: 98 روزه	ارتفاع گیاه: 30-90 سانتیمتر