شیرین بیان گیاهی علفی خودرو و وحشی است که با بذر تکثیر می شود و جز گیاهان دارویی بوده و خواص زیادی دارد. این گیاه عمر چند ساله داشته و در فارسی قدیم به مهلک و در منطقه اصفهان این گیاه با نام مجو شناخته می شده است. خاستگاه و رستنگاه این گیاه جنوب آسیا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیاست. شیرین بیان در اکثر نقاط ایران خصوصا در شهرستان لارستان و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان و سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی رویش دارد.
پزشکان مصر قدیم عصاره شیرین بیان را جهت کاستن از تلخی داروهای تلخ مزه و معالجه امراض کبد و دستگاه گوارش به کار می بردند. عصاره شیرین بیان تقریبا حاوی 100 کالری در هر 35 گرم است. با جوشاندن ریشه گیاه و تبخیر بخش عمده آب آن، ماده ای سیاه رنگ مایل به قهوه ای به دست می آید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) حاصل می شود. کاربرد این ماده در کشورهای غربی شیرین کردن فراوردهای غذایی است، چون 50 برابر از قند شیرین تر است و علاوه بر این خواص دارویی دارد ریشه خشکیده شیرین بیان را می توان به عنوان چاشنی جوید.
مشخصات ظاهری شیرین بیان:
شیرین بیان را می توان از طریق بذر یا به روش رویشی تکثیر کرد. برگهای آن مرکب است و از 4 تا 7 زوج برگ به اضافه یک برگچه انتهایی تشکیل می شوند که به سبب ترشح شیره، چسبنده هستند. گلهایش مایل به آبی و میوه اش شامل 5 تا 6 دانه مایل به قهوه ای می باشد. ریشه و ساقه زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد. ریشه ها و پاجوش های این گیاه دارای پوستی قهوه ای رنگ یا سیاه و مغز زرد رنگ است.
شیرین بیان از زمره گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. طول برگ های باریک آن از 7 تا 15 سانتیمتر است و شامل 9 تا 17 برگچه است. برگچه ها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گل های این گیاه به رنگ های ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای شاخه های گل دهنده مشاهده می شود.
زمان شکفته شدن گلها اوایل تابستان است. میوه این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول 2 تا 3 سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای 3 تا 6 عدد دانه لوبیا شکل دارد. ارتفاع این گیاه در صورت فراهم بودن شرایط در نهایت رشد به حدود یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر هم می رسد. قسمت مورد استفاده شیرین بیان ساقه های زیر زمینی و ریشه های گیاه می باشد.
مراحل کاشت شیرین بیان:
شیرین بیان به دو روش کاشت بذر یا از طریق رویشی تکثیر می شود. برای کاشت این گیاه ابتدا باید بذر مناسب و مرغوب آن تهیه شود. بعد از آن نوبت به آماده نمودن زمین محل کاشت می رسد که با شخم زدن و اضافه کردن کود و مواد آلی برای تقویت خاک این امر نیز میسر می شود.
به دلیل سفت بودن پوست بذر شیرین بیان که باعث کاسته شدن قوه رویشی بذر می شود. قبل از کاشت باید خراش های باریک و مناسبی در سطح پوست بذر ایجاد شود تا رویش گیاه زودتر و آسان تر شود. کاشت این گیاه به دو روش مستقیم و غیر مستقیم یا نشاء انجام می شود. زمان مناسب برای کاشت مستقیم بذر این گیاه پایان سرمای فصل بهار است که بذر این گیاه در عمق 20 تا 30 میلیمتری درون خاک قرارداده می شود و از نظر سطحی باید فاصله نقاط کاشت بذر در حدود 40 تا 50 سانتیمتر باشد تا گیاه فضای کافی برای رشد داشته باشد.
پس از آن بستر خاک محل کاشت بذر بصورت بارانی آبیاری می شود و بهتر است که تا زمان جوانه زدن بذر بستر خاک محل کاشت مرطوب نگاه داشته شود. معمولا بین 7 تا 20 روز گیاه جوانه زده و شروع به رشد می کند. در روش غیر مستقیم هم بعداز آماده نمودن خزانه و سینی کاشت به همین روال عمل کاشت انجام می شود.
تا گیاه جوانه بزند و به حد مطلوبی از رشد برسد تا به زمین اصلی منتقل شود. در روشی دیگر از طریق تقسیم ریشه گیاه این کار انجام می شود در این روش گیاهانی با عمر 2 تا 3 سال از خاک خارج شده و پس از تمیز نمودن ریشه قطعاتی به طول 15 تا 25 سانتیمتر از آن جدا و در عمق مناسب خاک قرار داده می شود. دمای مناسب برای رشد شیرین بیان بین 6 تا 25 درجه سانتیگراد کفایت می کند.
مصرف آب این گیاه در حد متوسط است که باید در یک دوره زمانی مشخص به صورت مرتب آبیاری شود. محل کاشت این گیاه باید طوری باشد که گیاه بتواند حتی المقدور از نور مستقیم خورشید برای رشد استفاده کند.
خواص و مزایای شیرین بیان:
طبیعت شیرین بیان گرم و خشک است. در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می شده است. در کشورهای غربی طعم عصاره شیرین بیان در انواع گسترده ای از تنقلات شیرین استفاده می شود. چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابه های غیر الکلی کاربرد دارد.
در مطالعات جدید نتایج مثبتی در رابطه با کارایی شیرین بیان در کاهش فراوانی گرگرفتگی های شبانه و بهبود سلامت جسمی و روان شناختی در زنان یائسه حاصل شده است. همچنین شیرین بیان حاوی فیتواستروژن است و به بالا بردن سطح هورمونی در بدن کمک می کند، که در تسکین گرفتگی عضلات و ناراحتی در طول قاعدگی موثر هستند. شیرین بیان دارای اثرات پیشگیری شیمیایی است و در درمان انواع مختلف سرطان ها مفید است.
نور مناسب: آفتاب کامل | خاک مناسب: خاک ماسه ای و لومی با ph اسیدی | دمای مناسب: بین 5 تا 40 درجه | آبیاری مناسب: متوسط |
فاصله کاشت: 20-30 سانتیمتر | دوره زندگی: چند ساله | دوره بلوغ: 120 روزه | ارتفاع گیاه: 1-2 متر |
نقد و بررسیها
Clear filtersهنوز بررسیای ثبت نشده است.