هل یکی از ادویجات و انواع چاشنی های سرشار از خاصیت است که بیشتر به عنوان مکمل برای استفاده در چای، پخت بعضی از غذا ها، نان ها، شیرینی ها و بخصوص مربا مصرف می شود. استفاده از هل به دلیل بو و مزه خوبی که ایجاد می کند و خواص و فواید شگفت انگیزی که این محصول برای سلامتی دارد. به دلیل ویژگی های هل، خیلی از افراد علاقمند به این ادویه دوست دارند که آن را به صورت ارگانیک خودشان پرورش داده و تولید کنند. چون اکثر افراد به دلایل مختلف به فضای باغچه دسترسی ندارند دوست دارند این گیاه را در انواع گلدان پرورش بدهند. که این کار امکان پذیر بوده و در صورت فراهم بودن شرایط می توان گیاه هل را در گلدان پرورش داده و به برای مصرف به ثمر رسانید.
ساختار و مشخصات ظاهری گیاه هل:
هل گیاهی چند ساله و علفی است که به شکل بوته ای رشد می کند گیاهی همیشه سبز است که در نهایت رشد ارتفاع آن بین 2 تا 12 متر در نوسان می باشد. که برای پرورش در گلدان و نگهداری در فضای خانه باید به شکل مرتب هرس شود تا هم زیبایی ظاهری آن حفظ شود، هم جا و فضای زیادی را اشغال نکند. ساقه این گیاه علفی بوده به مرور سفت می شود و شاخه و برگ های زیادی از آن منشعب می شود.
برگ های این گیاه نسبتا بزرگ، نیزه ای شکل و به رنگ سبز می باشد. وقتی که این گیاه به بلوغ می رسد، گل های زرد رنگ کوچکی بر روی ساقه های گل دهنده آن که به شکل خزنده یا مستقیم رشد می کنند شکفته می شود. این گل ها وقتی که بارور شوند به میوه های کپسولی شکل و سبز رنگی با اندازه ای در حدود 1 تا 2 سانتیمتر تبدیل می شوند.
معمولا درون هر کپسول بین 12 تا 50 دانه یا بذر هل رشد می کند. وقتی که کپسول های هل سبز رنگ بوده و تقریبا رسیده هستند برداشت می کنند.
شرایط فصلی و مراحل کاشت گیاه هل:
زمان مناسب برای کاشت گیاه هل در گلدان شهریور ماه در پایان تابستان تا آذر ماه در پاییز می باشد برای کاشت این گیاه ابتدا باید کپسول های حاوی دانه های مرغوب فراهم شود. سپس کپسول ها در آب خیسانده شوند تا بتوان دانه ها را از کپسول خارج نمود. پس از آن دانه ها با آب شسته می شود تا پوشش چسبناک آن ها از بین برود. برای سرعت بخشیدن به رشد دانه ها بهتر است قبل از کاشت، دانه ها به مدت 48 ساعت در آب خیسانده شوند.
پس از آن دانه ها از آب خارج شده و درون یک دستمال خیس قرار داده می شوند تا جوانه بزنند. پس از جوانه زدن باید بلافاصله بذر ها به گلدان منتقل کرد. سپس سطح گلدان با خاک مناسب پوشانده می شود و دانه های جوانه زده در عمق 10 تا 15 میلیمتری خاک قرار داده شده و روی آن با خاک مناسب پوشانده می شود. در پایان بستر خاک محل کاشت با آب پاش به صورت بارانی آبیاری می شود، تا فشار آب باعث جابجا شدن بذر و خاک نشود.
بهتر است تا زمانی که جوانه ها سر از خاک بیرون می آورند، بستر خاک محل کاشت مرطوب نگاه داشته شود. گیاه هل معمولا بعد از گذشت 4 تا 6 هفته به ثمر نشسته و آماده برداشت می شود. گاهی اوقات به دلایل شرایط محیطی ممکن است این زمان به 2 ماه هم برسد. باید محل کاشت و نگهداری گیاه هل در معرض تابش نور مستقیم خورشید نباشد چون ممکن است گیاه آسیب ببیند محل نگهداری باید به شکلی باشد که گیاه برای رشد از نور کافی برخوردار باشد.
دمای مناسب برای رشد این گیاه بین 22 تا 24 درجه سانتیگراد کفایت می کند. بهتر است سطح خاک محل کاشت گیاه هل حتی المقدور تا زمانی که جوانه ها رشد کرده و سر از خاک بیرون می آورند مرطوب نگه داشته شود. مصرف آب این گیاه در حد متوسط است و باید به شکل مرتب در یک دوره زمانی مشخص آبیاری شود.
بستر خاک محل کاشت گیاه هل را باید با کود های شیمیایی و آلی تقویت نمود تا گیاه بنیه کافی برای رشد مطلوب داشته باشد و این فرایند می تواند باعث افزایش باز دهی گیاه شود. در زمان برداشت کپسول های هل باید به این نکته توجه کرد قبل از زرد شدن رنگ آنها برداشت شوند، یعنی زمانی که رنگ آن ها سبز است.
خواص و فواید هل:
هل دارای رایحه ای خوشبو و معطر است که همین خاصیت باعث شده است که طرفداران زیادی داشته باشد و به صورت مکمل در چای استفاده شود. بنابر تحقیقات موسسات معتبر هل حاوی کربوهیدرات، پروتئین، فیبر غذایی و فاقد کلسترول می باشد. هل سرشار از ویتامین ها و ریز مغزی های مختلف است که می توان به نیاسین، پیریدوکسین، ریبوفلاوین، تیامین، ویتامین A، ویتامین C، سدیم، پتاسیم، کلسیم، مس، آهن، منگنز، منیزیم، فسفر و روی اشاره کرد.
از خواص و ویژگی های مثبت هل که می تواند برای سلامتی انسان مفید باشد می توان به مواردی مانند ویژگی ضد سرطانی اشاره کرد که پژوهشگران معتقدند که رژیم غذایی حاوی هل نتیجه مثبتی در مقابله با سرطان روده بزرگ دارد.
از دیگر خواص هل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سلامت قلب و عروق:
مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که مصرف هل می تواند به پایین آوردن ضربان قلب یا کنترل ریتم ضربان قلب کمک کرده و فشار خون بالا را کنترل می کند.
کنترل کلسترول خون:
ریز مغزی های موجود در هل می توانند با افزایش سطوح چربی در بدن انسان مقابله کنند و این امر می تواند تاثیر شگرفی در کاهش کلسترول خون داشته باشد.
از دیگر فواید این گیاه برای سلامت بدن می توان به ضد افسردگی بودن، درمان اختلالات ادراری، حفاظت از بدن در مقابل بیماری های دستگاه گوارش، خاصیت ضد میکروبی، ضد اسپاسم، موثر برای بیماری های دهان و دندان، ضد آسم، ویژگی های ضد التهابی، سم زدایی، بهبود گردش خون و … اشاره کرد.